PAKIETY BADAŃ

Wyniki badań laboratoryjnych niosą istotne informacje o stanie zdrowia. Jeśli pacjent zgłasza ogólne dolegliwości, może być trudno ustalić ich przyczynę na podstawie zebranego wywiadu oraz badania fizykalnego. W takich przypadkach badania laboratoryjne stanowią istotne wskazówki umożliwiające ustalenie przyczyny dolegliwości.

Każdy powinien raz do roku wykonać badania profilaktyczne, aby sprawdzić stan narządów wewnętrznych- serca, wątroby, nerek. Badania te pozwalają często wyłapać początek choroby, która nie daje jeszcze objawów klinicznych, umożliwiają postawienie wczesnego rozpoznania i rozpoczęcie leczenia oraz monitorowania skuteczności leczenia.

Odczyn Biernackiego (OB) – opad, jest przesiewowym, nieswoistym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi : wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin. Badanie jest przydatne w diagnostyce chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej (kolagenoz) i naczyń, chorób zakaźnych (głównie bakteryjnych), chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych, w tym chorób związanych z produkcją nieprawidłowych białek – paraprotein.

Morfologia to najbardziej podstawowe i najbardziej popularne badanie diagnostyczne o zastosowaniu profilaktycznym i diagnostycznym.. To zazwyczaj jej nieprawidłowy wynik stanowi jeden z pierwszych znaków ostrzegawczych. Specjaliści zachęcają do wykonywania kontrolnych morfologii przynajmniej raz w roku. Jest to badanie krwi, którego wyniki pokazują zawartość poszczególnych typów komórek krwi. Morfologia obejmuje m.in. liczbę erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych) i krwinek płytkowych , hematokryt – czyli procentowy udział elementów upostaciowionych w ogólnej masie krwi, stężenie hemoglobiny i procentowy udział poszczególnych rodzajów leukocytów na podstawie ogólnej ich liczby.

PT (INR) to badanie wykrywające zaburzenia w zewnątrzpochodnym szlaku krzepnięcia krwi wynikające z niedoborów lub nieprawidłowości czynników: II, V, VII, X oraz fibrynogenu. Przydatne w ocenie funkcji wątroby i diagnostyce DIC. Badanie INR wykonywane jest w monitorowaniu leczenia doustnymi antykoagulantami np. acenokumarolem.

APTT jest parametrem oceny wewnątrzpochodnej drogi aktywacji krzepnięcia zależnym od czynników XII, XI, IX, X, VIII, V, II oraz fibrynogenu. Podstawowy parametr dla monitorowania leczenia heparyną niefrakcjonowaną. Przydatny w diagnostyce przyczyn krwawień, niedoborów czynników krzepnięcia, DIC i antykoagulantu toczniowego.

Oznaczenie fibrynogenu wykonywane jest przy ocenie funkcji układu krzepnięcia, diagnostyce stanów zapalnych, chorób wątroby, choroby wieńcowej i DIC.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania.Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Elektrolity są niezbędne do prawidłowej pracy organizmu. Badanie poziomu elektrolitów (inaczej jonogram) to badanie poziomu pierwiastków we krwi, takich jak sód, potas.Elektrolity pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może mieć niebezpieczne skutki zdrowotne. Badanie poziomu elektrolitów może być wykonane w przypadku wystąpienia objawów, takich jak nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, obrzęki kończyn dolnych czy zaburzenia rytmu serca, osłabienie- ponieważ sugerują one zaburzenia równowagi elektrolitowej. Jonogram jest powszechnie wykorzystywany w ocenie leczenia takich chorób jak nadciśnienie tętnicze, choroby nerek lub wątroby. Wykonuje się go także u pacjentów, u których przyjmowane leki mogą powodować zaburzenia równowagi elektrolitowej.

Lipidogram odzwierciedla stan gospodarki lipidowej organizmu, w tym przebieg metabolizmu lipoprotein i cholesterolu. Badanie obejmuje pomiar: całkowitego cholesterolu (CHOL), frakcji lipoprotein HDL, LDL  oraz stężenie triglicerydów. Cholesterol nie-HDL jest parametrem wyliczanym z różnicy stężenia cholesterolu całkowitego i HDL. Odzwierciedla stężenie frakcji lipidów uczestniczących w procesie miażdżycowym. Poza wskazaniami, lipidogram wykonywany jest w ramach badań kontrolnych. Jest badaniem przesiewowym w ocenie ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych itd. Okresowo badanie powinny wykonywać zwłaszcza osoby z wysokim stężeniem cholesterolu całkowitego i współistniejącymi czynnikami ryzyka miażdżycy, jak: palenie, nadciśnienie czy obciążenie rodzinnie.

Oznaczenie wartości parametrów wątroby (enzymów wątrobowych i bilirubiny) jest istotne w diagnostyce laboratoryjnej chorób wątroby i dróg żółciowych.Termin próby wątrobowe obejmuje badania w surowicy krwi czterech enzymów i bilirubiny. Ich wyniki interpretowane łącznie są przydatne w diagnozowaniu i różnicowaniu chorób wątroby i dróg żółciowych, a także w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego (np. zapalenia trzustki) oraz zawału serca. W ramach prób wątrobowych oznacza się bilirubinę oraz aktywność  ALT  i AST oraz enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych: ALP (fosfatazy zasadowej) i GGTP (gamma-glutamylotranspeptydazy). Wzrost aktywności ALT i AST może świadczyć o uszkodzeniu komórek wątroby w ostrych i przewlekłych chorobach wątroby, takich jak wirusowe zapalenia wątroby typu B i C, toksyczne uszkodzenie wątroby, marskość wątroby, ale również o niewydolności krążenia, zawale serca, mononukleozie zakaźnej i hipoksji. Wzrost aktywności GGTP i ALP jest istotny w diagnostyce niedrożności dróg żółciowych, cholestazy wątrobowej spowodowanej kamicą żółciową lub nowotworami .

Amylaza to enzym rozkładający wielocukry (np. skrobię) na cukry proste, które następnie są wchłaniane z przewodu pokarmowego. Enzym ten wytwarzany jest przez ślinianki, trzustkę, jajniki oraz jądra. Najważniejszymi narządami wydalania amylazy z ustroju są nerki i przewód pokarmowy.

Badanie poziomu amylazy w organizmie zleca się w przypadku:

• podejrzenia ostrego zapalenia trzustki: silnych bólach jamy brzusznej z wymiotami i biegunką
• podejrzenia przewlekłego zapalenia trzustki, a także przy długotrwałych dolegliwościach bólowych przebiegających ze zmniejszeniem masy ciała, biegunkami tłuszczowymi i nadużywaniem alkoholu lub kamicą żółciową
• podejrzenia chorób ślinianek takich jak zapalenie lub nowotwór, które prowadzą do zatkania przewodu wyprowadzającego ślinę przy jednoczesnym powiększeniu gruczołu ślinowego
• przy podejrzeniu perforacji, przedziurawienie żołądka, dwunastnicy lub jelita oraz niedrożność jelita lub zmiany niedokrwienne jelit

Mocznik jest wytwarzany głównie w wątrobie. Stężenie mocznika w surowicy pozwala określić, czy nerki spełniają swoją funkcję wydalniczą (podejrzenie niewydolności nerek). By badanie było jednoznaczne i wiarygodne, należy łączyć je z pomiarem kreatyniny (stosunek mocznika do kreatyniny w surowicy krwi). Niestety ocena przesączania kłębuszkowego  poprzez oznaczenie mocznika jest trudna, gdyż jego poziom uzależniomny jest od bardzo wielu czynników. Lekarz może skierować na badanie wskaźnika mocznika, gdy skarżymy się na senność, zmęczenie, wymioty oraz zaburzenia krzepliwości .  Bardzo rzadką przyczyną zmniejszenia stężenia mocznika jest zaawansowana niewydolność wątroby. Oznaczenie stężenia mocznika w surowicy krwi przydatne jest w diagnostyce funkcji nerek, do oceny skuteczności dializy i diagnostyce chorób metabolicznych.

Oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób przemiany materii. W praktyce medycznej kreatynina jest sprawdzonym klinicznie wskaźnikiem biochemicznym stanu nerek. Wynik oznaczenia kreatyniny wydawany jest łącznie z wyliczonym eGFR – szacunkowym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej uwzględniającym charakterystyczne dane pacjenta, stosowanym w badaniach przesiewowych chorób nerek.

Kwas moczowy jest końcowym produktem metabolizmu związków purynowych (np. DNA i RNA znajdujących się w komórkach organizmu oraz pożywieniu). Do degradacji puryn dochodzi w hepatocytach wątroby pod wpływem działania różnych enzymów. Oznacza to, że kwas moczowy musi być wydalony, ponieważ nie może być dalej przekształcany w organizmie. Głównym narządem odpowiedzialnym za wydalanie kwasu moczowego są nerki, czyli usuwany jest on razem z moczem. Rzadziej wydalany jest przez jelita (w około 30%). Niektóre schorzenia powodują, że wydalanie kwasu moczowego jest utrudnione. Niekiedy gromadzi się w dużych ilościach we krwi, w przebiegu niektórych chorób metabolicznych. Badanie kwasu moczowego pozwala między innymi na diagnozowanie dny moczanowej.  Pomiar stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, przydatny jest także w monitorowaniu chorób rozrostowych.

Żelazo to mikroelement, który ma duże znaczenie w diagnozie różnych schorzeń. Ponieważ należy do mikroelementów, musi być dostarczane codziennie organizmowi w niewielkich ilościach, aby tkanki i narządy mogły poprawnie funkcjonować. W przewodzie pokarmowym żelazo wchłaniane jest w dwunastnicy (wchłonięciu ulega jedynie 10% dostarczonego żelaza). Wartość wchłanianego żelaza może się zmieniać, np. w przebiegu stanów zwiększonego zapotrzebowania.  Największa ilość żelaza znajduje się w białku czerwonych krwinek (hemoglobinie), które pozwalają pobierać tlen z płuc i oddawać go w tkankach. Ponadto żelazo tworzy mioglobinę, dzięki której mięśnie pobierają z krwi tlen potrzebny do ich prawidłowej pracy. Zapotrzebowanie na żelazo uzależnione jest od wieku (obniża się wraz z wiekiem), płci (u kobiet stężenie jest nieco niższe) oraz ciąży. Pomiar stężenia żelaza w surowicy krwi przydatny jest w diagnostyce niedoborów i nadmiaru żelaza.

Wapń odgrywa w ludzkim organizmie wiele bardzo ważnych funkcji. Bierze on udział w przewodzeniu bodźców w mięśniach szkieletowych i sercu oraz w procesie krzepnięcia krwi. Odpowiednie stężenie wapnia powoduje, że mamy mocne kości, zdrowe zęby, sprawne mięśnie, dobry sen i pogodne samopoczucie. Jego nadmiar podobnie jak niedobór jest bardzo niebezpieczny.99% wapnia zlokalizowane jest w kościach i zębach. Reszta znajduje się we wszystkich komórkach organizmu. To wapń reguluje układ nerwowy, a jego stężenie uzależnione jest na ogół od stosowanej diety, wchłaniania w jelicie, uwalniania z kości oraz wydalania z moczem. Utrzymywanie normy wapnia we krwi możliwe jest dzięki działaniu witaminy D, parathormonu oraz kalcytoniny produkowanej przez tarczycę. Badanie wykorzystywane w diagnostyce zaburzeń homeostazy wapnia w przebiegu chorób układu kostnego, nerek, serca i układu pokarmowego.

Magnez to kation wewnątrzkomórkowy, który znajduje się w każdej komórce organizmu. Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestety coraz częściej obserwuje się niedobory magnezu, ponieważ ludzie spożywają wysoko przetworzoną żywność oraz nierzadko jedzą w pośpiechu i stresie. Obniżony poziom magnezu może powodować drażliwość, apatię, osłabienie, nieprawidłowe wydzielanie niektórych hormonów. Przy wysokim poziomie magnezu we krwi można zaobserwować: zaparcia, drętwienia, zaburzenia pracy serca, osłabienie mięśni.

Badanie przydatne w diagnostyce zaburzeń nerwowo-mięśniowych i zaburzeń rytmu serca, w monitorowaniu terapii diuretykami i lekami nefrotoksycznymi, niewydolności nerek i żywienia pozajelitowego.

CRP (białko C-reaktywne) jest czułym wskaźnikiem ostrych stanów zapalnych o różnym pochodzeniu. Poziom CRP wzrasta w surowicy w trakcie ogólnej, niespecyficznej odpowiedzi na infekcje (głównie bakteryjne) oraz w wyniku stanu zapalnego bez tła infekcyjnego, jak:  urazy (np. rozległe oparzenia, zranienia, zabiegi operacyjne) i choroby nowotworowe. Widoczny wzrost stężenia CRP następuje w 4 do 8 godz. od pojawienia się przyczyny, stąd, w odróżnieniu od OB, oznaczenie CRP jest istotne w stanach ostrych. Wykorzystywane jest także w monitorowaniu przebiegu leczenia wymienionych stanów chorobowych. Fizjologiczna rola CRP polega na rozpoznawaniu i eliminacji obcych patogenów (bakterii, grzybów i pasożytów) oraz potencjalnie toksycznych substancji endogennych uwalnianych z uszkodzonych tkanek .

Badanie jest przydatne w diagnostyce i monitorowania leczenia stanów zapalnych i uszkodzenia tkanek w przebiegu infekcji (głównie bakteryjnych), chorób reumatycznych i nowotworowych, zawału serca i stanów pourazowych.

Oznaczenie stężenia TSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina) wykonywane jest głównie w monitorowaniu leczenia chorób tarczycy. TSH jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową, a zmiany jego stężenia na zasadzie sprzężenia zwrotnego wiążą się ze zmianami poziomu hormonów wydzielanych przez tarczycę: trijodotyroniny – T3, tyroksyny – T4 oraz ich wolnych frakcji: FT3 i FT4. Stężenie TSH należy oznaczać jednocześnie z stężeniem wolnej frakcji tyroksyny (FT4) i w drugiej kolejności FT3. Stężenie TSH zmienia się w przebiegu ostrych i przewlekłych chorób tarczycy, a także w wyniku działania leków tarczycowych i nietarczycowych. Istotnym celem pomiaru TSH jest diagnostyka subklinicznych (bezobjawowych) postaci chorób tarczycy. W ich przypadku nieprawidłowe stężenia TSH obserwowane są przy jeszcze prawidłowych stężeniach wolnych frakcji hormonów tarczycy.

Badania wykonywane w tym pakiecie pozwalają na ocenę ogólnego stanu zdrowia dziecka. Nieprawidłowe wyniki poszczególnych badań mogą zwrócić uwagę na toczące się infekcje bakteryjne lub wirusowe górnych dróg oddechowych, oskrzeli, płuc, nerek i układu moczowego. Mogą być także pierwszym sygnałem rozwoju niektórych chorób np.: alergii, cukrzycy, anemii, gorączki reumatycznej czy żółtaczki. W pakiecie znajdują się również badania pomocne w wykluczeniu infekcji pasożytniczych układu pokarmowego.

Morfologia to najbardziej podstawowe i najbardziej popularne badanie diagnostyczne o zastosowaniu profilaktycznym i diagnostycznym.. To zazwyczaj jej nieprawidłowy wynik stanowi jeden z pierwszych znaków ostrzegawczych. Specjaliści zachęcają do wykonywania kontrolnych morfologii przynajmniej raz w roku. Jest to badanie krwi, którego wyniki pokazują zawartość poszczególnych typów komórek krwi. Morfologia obejmuje m.in. liczbę erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych) i krwinek płytkowych , hematokryt – czyli procentowy udział elementów upostaciowionych w ogólnej masie krwi, stężenie hemoglobiny i procentowy udział poszczególnych rodzajów leukocytów na podstawie ogólnej ich liczby.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania.Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Bilirubina powstaje podczas rozpadu hemoglobiny, a dokładniej hemu będącego jej składnikiem. Ten najpierw przedostaje się do osocza, a następnie z krwią wędruje do wątroby, gdzie podlega serii przemian.  Podwyższony poziom bilirubiny całkowitej, nazywany hiperbilirubinemią, może sugerować dolegliwości chorobowe różnego pochodzenia. Obecność bilirubiny w moczu może nasuwać podejrzenie, np. chorób wątroby. Pomiar bilirubiny całkowitej w krwi jest przydatny w rozpoznawaniu, różnicowaniu i kontroli przebiegu chorób wątroby, dróg żółciowych i zespołów hemolitycznych.

Wysokie stężenia bilirubiny obserwuje się u noworodków w pierwszych dniach życia. Jest to tzw. żółtaczka noworodków.

Badanie stężenia bilirubiny wykonuje się w przypadku:

-podejrzenia i różnicowania żółtaczek;

-oceny funkcji wątroby;

-podejrzenia zakażenia wirusem zapalenia wątroby;

-podejrzenia uszkodzenia hepatocytów (zatrucia grzybami, lekami, narkotykami);

-występowania objawów wskazujących na chorobę dróg żółciowych oraz trzustki;

-podejrzenia niedokrwistości hemolitycznej.

CRP (białko C-reaktywne) jest czułym wskaźnikiem ostrych stanów zapalnych o różnym pochodzeniu. Poziom CRP wzrasta w surowicy w trakcie ogólnej, niespecyficznej odpowiedzi na infekcje (głównie bakteryjne) oraz w wyniku stanu zapalnego bez tła infekcyjnego, jak:  urazy (np. rozległe oparzenia, zranienia, zabiegi operacyjne) i choroby nowotworowe. Widoczny wzrost stężenia CRP następuje w 4 do 8 godz. od pojawienia się przyczyny, stąd, w odróżnieniu od OB, oznaczenie CRP jest istotne w stanach ostrych. Wykorzystywane jest także w monitorowaniu przebiegu leczenia wymienionych stanów chorobowych. Fizjologiczna rola CRP polega na rozpoznawaniu i eliminacji obcych patogenów (bakterii, grzybów i pasożytów) oraz potencjalnie toksycznych substancji endogennych uwalnianych z uszkodzonych tkanek .

Pomiar ASO  jest przydatny w ustaleniu, czy objawy chorobowe spowodowane są zakażeniem Streptococcus pyogenes. Zakażenie S. pyogenes jest jedną z najczęstszych przyczyn m.in. ostrego zapalenia gardła, zakażeń skóry, zapalenia migdałków (anginy), zapalenia płuc i szkarlatyny, ponadto 10 spośród 80 serotypów paciorkowca ma właściwości reumatogenne. Badanie polega na pomiarze stężenia (miana) przeciwciał ASO. Są to przeciwciała swoiste dla egzotoksyny O wytwarzanej w dużej ilości przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A. Podwyższone ASO pojawia się w surowicy już 1 do 3 tygodni po zakażeniu paciorkowcem, a najwyższe stężenie odnotowuje się w 3 do 6 tygodnia po zakażeniu. Streptolizyna O to toksyna, która  ułatwia rozprzestrzenianie się paciorkowca w zaatakowanym organizmie. W przypadku objawów klinicznych, którym towarzyszy niewielki wzrost ASO, test należy powtórzyć po 2-3 tygodniach. Stężenie ASO do 200 IU/ml (jednostek międzynarodowych na mililitr) uważane jest za prawidłowe. Za podwyższone uważa się miano przekraczające  330 IU u dzieci.

Oznaczenie stężenia TSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina) wykonywane jest głównie w monitorowaniu leczenia chorób tarczycy. TSH jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową, a zmiany jego stężenia na zasadzie sprzężenia zwrotnego wiążą się ze zmianami poziomu hormonów wydzielanych przez tarczycę: trijodotyroniny – T3, tyroksyny – T4 oraz ich wolnych frakcji: FT3 i FT4. Stężenie TSH należy oznaczać jednocześnie z stężeniem wolnej frakcji tyroksyny (FT4) i w drugiej kolejności FT3. Stężenie TSH zmienia się w przebiegu ostrych i przewlekłych chorób tarczycy, a także w wyniku działania leków tarczycowych i nietarczycowych. Istotnym celem pomiaru TSH jest diagnostyka subklinicznych (bezobjawowych) postaci chorób tarczycy. W ich przypadku nieprawidłowe stężenia TSH obserwowane są przy jeszcze prawidłowych stężeniach wolnych frakcji hormonów tarczycy.

Test polega na oznaczeniu stężenia całkowitej 25-hydroksy witaminy D. Witamina D uczestniczy w procesach związanych z gospodarką wapniowo-fosforanową organizmu oraz prawidłową strukturą i funkcją kości. Znajomość poziomu witaminy D jest istotna w diagnostyce i leczeniu krzywicy, osteomalacji i osteoporozy oraz planowaniu i kontroli suplementacji pochodnymi witaminy D.  Witamina D (25) OH oznaczana jest w diagnostyce i leczeniu niedoborów witaminy D oraz w diagnostyce zatruć witaminą. Poza tym, wskazaniami do oznaczania kalcydiolu są: zaburzenia wchłaniania, zespół nerczycowy, krzywica, osteomalacja, choroby wątroby, obniżenie masy mięśniowej i kostnej, leczenie kortykosteroidami, lekami przeciwpadaczkowymi, immunosupresja.

Oznaczenie przeciwciał IgA przeciwko ludzkiej transglutaminazie tkankowej (anty-tTG) jest badaniem diagnostycznym w podejrzeniu celiakii, przesiewowym w grupie ryzyka wystąpienia celiakii, a także użytecznym w ocenie przestrzegania diety bezglutenowej. Celiakia (choroba trzewna) jest autoimmunizacyjną, genetycznie uwarunkowaną chorobą jelit. Powstawanie autoprzeciwciał stymulowane jest przez nadmierną reakcję na obce białko ziaren pszenicy. Obecność przeciwciał IgA anty-tTG jest wysoce czułym (ok. 90%) i specyficznym (99%) testem w kierunku celiakii, jednakże, ze względu na możliwość współistnienia celiakii i deficytu przeciwciał w klasie IgA, wskazany jest równoczesny, ilościowy, pomiar przeciwciał swoistych dla transglutaminazy w klasie IgA i IgG, oznaczenie poziomu przeciwciał antyendomyzjalnych (EMA) w klasie IgA.
Test nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 3 roku życia.

Oznaczenie całkowitej IgE w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce chorób pasożytniczych i pomocnicze w diagnostyce alergii. Cząsteczka IgE pośredniczy w reakcji nadwrażliwości typu I, odpowiedzialnej za reakcję anafilaktyczną, alergiczny nieżyt nosa, astmę i egzemę i alergie pokarmowe. Wysokie stężenia IgE obserwowane są u osób z chorobami pasożytniczymi, chorych na grzybicze zapalenie zatok i alergiczną aspergilozą oskrzelowo-płucną.

Badanie kału na pasożyty jest wskazane w przypadku pojawienia się objawów sugerujących obecność np. tasiemca, glisty ludzkiej i innego pasożyta przewodu pokarmowego. Są to dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak zaburzenia trawienne, brak apetytu lub – przeciwnie wilczy głód, nudności, odbijania, chudnięcie. Mogą się pojawić także objawy sugerujące alergię, takie jak pokrzywka, świąd skóry, obrzęki twarzy i rąk, zapalenie spojówki, łzawienie, suchy kaszel, a także objawy ze strony układu nerwowego, takie jak bezsenność/ niespokojny sen, nadmierna pobudliwość nerwowa. Podkrążone oczy, wyraźna bladość powłok skórnych, silna chęć na słodycze, przedłużający się kaszel, nawrotowe zapalenia krtani i anginy również mogą oznaczać zakażenie pasożytnicze.

Zestaw badań w tym pakiecie, obok uniwersalnych badań pozwalających ocenić funkcjonowanie podstawowych narządów organizmu, zawiera także badania istotne dla mężczyzn dojrzałych, u których zwiększa się ryzyko chorób układu krążenia, chorób nowotworowych i zaburzeń hormonalnych okresu andropauzy („męskie przekwitanie”). Nieprawidłowe wyniki mogą być pierwszym sygnałem rozwoju niektórych chorób np.: cukrzycy, anemii, miażdżycy oraz mogą być wskaźnikiem toczącego się stanu zapalnego, zaburzeń elektrolitowych i infekcji.  W pakiecie znajdują się także badania w kierunku nowotworów prostaty i jelita grubego oraz badania hormonalne pomocne w ustaleniu przyczyn ogólnego osłabienia, nerwowości, spadku sprawności umysłowej i braku koncentracji.

Morfologia to najbardziej podstawowe i najbardziej popularne badanie diagnostyczne o zastosowaniu profilaktycznym i diagnostycznym.. To zazwyczaj jej nieprawidłowy wynik stanowi jeden z pierwszych znaków ostrzegawczych. Specjaliści zachęcają do wykonywania kontrolnych morfologii przynajmniej raz w roku. Jest to badanie krwi, którego wyniki pokazują zawartość poszczególnych typów komórek krwi. Morfologia krwi , jest badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy (erytrocyty, hematokryt, wskaźniki czerwonokrwinkowe, RDW) umożliwiają wstępne rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, m.in. ze względu na wielkość krwinek , stopień zawartości hemoglobiny  oraz stopień anizocytozy (RDW). Badanie przydatne również w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania. Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.Badanie wykonuje się w celu rozpoznania nieprawidłowej glikemii  na czczo lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Przynajmniej raz w roku, badanie powinno być wykonywane u osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy, tj. w przypadku:

• otyłości i małej aktywności fizycznej
• rodzinnie występującej cukrzycy
• nieprawidłowości w badaniach glikemii na czczo lub w testach tolerancji glukozy
• hiperlipidemii
• nadciśnienia
• zaawansowanego wieku.

Elektrolity są niezbędne do prawidłowej pracy organizmu. Badanie poziomu elektrolitów (inaczej jonogram) to badanie poziomu pierwiastków we krwi, takich jak sód, potas.Elektrolity pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może mieć niebezpieczne skutki zdrowotne. Badanie poziomu elektrolitów może być wykonane w przypadku wystąpienia objawów, takich jak nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, obrzęki kończyn dolnych czy zaburzenia rytmu serca, osłabienie ponieważ sugerują one zaburzenia równowagi elektrolitowej. Jonogram jest powszechnie wykorzystywany w ocenie leczenia takich chorób jak nadciśnienie tętnicze, choroby nerek lub wątroby. Wykonuje się go także u pacjentów, u których przyjmowane leki mogą powodować zaburzenia równowagi elektrolitowej.

Lipidogram odzwierciedla stan gospodarki lipidowej organizmu, w tym przebieg metabolizmu lipoprotein i cholesterolu. Badanie obejmuje pomiar: całkowitego cholesterolu (CHOL), frakcji lipoprotein HDL, LDL  oraz stężenie triglicerydów. Cholesterol nie-HDL jest parametrem wyliczanym z różnicy stężenia cholesterolu całkowitego i HDL. Odzwierciedla stężenie frakcji lipidów uczestniczących w procesie miażdżycowym. Poza wskazaniami, lipidogram wykonywany jest w ramach badań kontrolnych. Jest badaniem przesiewowym w ocenie ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych itd. Okresowo badanie powinny wykonywać zwłaszcza osoby z wysokim stężeniem cholesterolu całkowitego i współistniejącymi czynnikami ryzyka miażdżycy, jak: palenie, nadciśnienie czy obciążenie rodzinnie.

Oznaczenie aktywności enzymu wątrobowego: aminotransferazy alaninowej , umożliwia rozpoznawanie, różnicowanie i ocenę ciężkości chorób wątroby. Stosowane jest w diagnostyce ostrych i przewlekłych stanów zapalnych wątroby. Najistotniejszą przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby, natomiast najwyższy wzrost obserwowany jest w przypadku toksycznego lub niedokrwiennego uszkodzenia wątroby.

Oznaczanie aktywności GGTP (gamma-glutamylotranspeptydazy) jest przydatne w diagnostyce ostrych i przewlekłych chorób wątroby, dróg żółciowych i trzustki. Znaczny wzrost aktywności GGTP obserwuje się w żółtaczce zastoinowej, cholestazie wewnątrz i zewnątrzwątrobowej, w intensywnym tworzeniu tkanek: w dynamicznie rosnących nowotworach, w przerzutach nowotworowych do wątroby oraz w przypadku indukcji enzymów komórek wątroby przez leki, głównie neuroleptyczne i przez alkohol.  Wzrost aktywności GGTP towarzyszący wzrostowi wielkości innych parametrów wątrobowych: ALT  , AST  i ALP z bardzo dużym prawdopodobieństwem wskazuje na choroby dróg żółciowych i wątroby.

Oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób przemiany materii. W praktyce medycznej kreatynina jest sprawdzonym klinicznie wskaźnikiem biochemicznym stanu nerek. Wynik oznaczenia kreatyniny wydawany jest łącznie z wyliczonym eGFR – szacunkowym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej uwzględniającym charakterystyczne dane pacjenta, stosowanym w badaniach przesiewowych chorób nerek.

Kwas moczowy jest końcowym produktem metabolizmu związków purynowych (np. DNA i RNA znajdujących się w komórkach organizmu oraz pożywieniu). Do degradacji puryn dochodzi w hepatocytach wątroby pod wpływem działania różnych enzymów. Oznacza to, że kwas moczowy musi być wydalony, ponieważ nie może być dalej przekształcany w organizmie. Głównym narządem odpowiedzialnym za wydalanie kwasu moczowego są nerki, czyli usuwany jest on razem z moczem. Rzadziej wydalany jest przez jelita (w około 30%). Niektóre schorzenia powodują, że wydalanie kwasu moczowego jest utrudnione. Niekiedy gromadzi się w dużych ilościach we krwi, w przebiegu niektórych chorób metabolicznych. Badanie kwasu moczowego pozwala między innymi na diagnozowanie dny moczanowej.  Pomiar stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, przydatny jest także w monitorowaniu chorób rozrostowych.

Pomiar testosteronu całkowitego  w krwi obwodowej jest istotny dla oceny bieżącej i starzenia się ustroju. Testosteron to hormon odpowiedzialny za produkcję plemników oraz pobudzanie do aktywności seksualnej związanej z prokreacją. To dzięki jego obecności kształtują się cechy płciowe. Wskazaniem do pomiaru testosteronu całkowitego jest: nieprawidłowa androgenizacja mężczyzn, niewystarczająca czynność jąder), zaburzenia płodności mężczyzn, nowotwory jąder i nadnerczy , zaburzenia osi podwzgórze-przysadka-gonady. Stężenie testosteronu wykazuje wahania dobowe (z maksimum pomiędzy 4.00 a 8.00 rano), istotnie zmienia się z wiekiem oraz jest zależne od m.in. masy ciała i rodzaju wysiłku (krótkotrwały-długotrwały).  Obniżenie poziomu testosteronu może przybierać objawy zwykłego zmęczenia: zły nastrój, obniżenie aktywności życiowej i seksualnej, nerwowość, bierność, bezsenność, osłabienie. Z wiekiem testosteronu jest coraz mniej, u mężczyzn powyżej 40. roku życia spada średnio o 1 proc. rocznie. Obniżony poziom testosteronu u mężczyzn jest czynnikiem ryzyka cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, zespołu metabolicznego i osteoporozy.

Mężczyźni coraz częściej sięgają po preparaty testosteronowe. Urolodzy przestrzegają, że podawanie testosteronu może hamować jego naturalne wydzielanie przez organizm i prowadzić do zaniku jąder oraz zwyrodnień w kanalikach nasiennych. Po odstawieniu testosteronu jądra będą produkować go mniej. Mogą pojawić się zaburzenia erekcji, objawy uszkodzenia wątroby, zmiany skórne, trądzik, łysienie. Dlatego mężczyźni, którzy planują powiększenie swojej rodziny muszą podchodzić do przyjmowania tego hormonu ostrożnie. Decyzja o podaniu testosteronu poprzedzona jest zawsze stwierdzeniem ewidentnych objawów jego braku, określeniem jego poziomu.

Ilość albuminy w moczu,  jest wskaźnikiem wydolności nerek. Określenie albuminurii jest przydatne w monitorowaniu wczesnych chorób nerek o podłożu cukrzycowym, jako wskaźnik dysfunkcji śródbłonka naczyniowego.Prawidłowa ilość albuminy w moczu , określana na podstawie wskaźnika albumina/kreatynina, ACR  wynosi <30 mg/g kreatyniny.

Zestaw badań w tym pakiecie, obok uniwersalnych badań pozwalających ocenić funkcjonowanie podstawowych narządów, zawiera także badania istotne dla kobiet obawiających się rozwoju osteoporozy, zaburzeń hormonalnych czy chorób nowotworowych. Nieprawidłowe wyniki mogą być pierwszym sygnałem rozwoju niektórych chorób np.: cukrzycy, anemii, miażdżycy oraz mogą być wskaźnikiem toczącego się stanu zapalnego, zaburzeń elektrolitowych i infekcji. Pozwalają również na ocenę ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia. W pakiecie znajdują się także badania w kierunku obecności raka piersi, jajnika i jelita grubego oraz badania hormonalne pomocne w ustaleniu przyczyn ogólnego osłabienia, nerwowości, nadpobudliwości i braku koncentracji.

Morfologia to najbardziej podstawowe i najbardziej popularne badanie diagnostyczne o zastosowaniu profilaktycznym i diagnostycznym.. To zazwyczaj jej nieprawidłowy wynik stanowi jeden z pierwszych znaków ostrzegawczych. Specjaliści zachęcają do wykonywania kontrolnych morfologii przynajmniej raz w roku. Jest to badanie krwi, którego wyniki pokazują zawartość poszczególnych typów komórek krwi. Morfologia krwi , jest badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy (erytrocyty, hematokryt, wskaźniki czerwonokrwinkowe, RDW) umożliwiają wstępne rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, m.in. ze względu na wielkość krwinek , stopień zawartości hemoglobiny  oraz stopień anizocytozy (RDW). Badanie przydatne również w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania. Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.Badanie wykonuje się w celu rozpoznania nieprawidłowej glikemii  na czczo lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Przynajmniej raz w roku, badanie powinno być wykonywane u osób z grup podwyższonego ryzyka rozwoju cukrzycy, tj. w przypadku:

• otyłości i małej aktywności fizycznej
• rodzinnie występującej cukrzycy
• nieprawidłowości w badaniach glikemii na czczo lub w testach tolerancji glukozy
• hiperlipidemii
• nadciśnienia
• zaawansowanego wieku

Elektrolity są niezbędne do prawidłowej pracy organizmu. Badanie poziomu elektrolitów (inaczej jonogram) to badanie poziomu pierwiastków we krwi, takich jak sód, potas.Elektrolity pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może mieć niebezpieczne skutki zdrowotne. Badanie poziomu elektrolitów może być wykonane w przypadku wystąpienia objawów, takich jak nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, obrzęki kończyn dolnych czy zaburzenia rytmu serca, osłabienie ponieważ sugerują one zaburzenia równowagi elektrolitowej. Jonogram jest powszechnie wykorzystywany w ocenie leczenia takich chorób jak nadciśnienie tętnicze, choroby nerek lub wątroby. Wykonuje się go także u pacjentów, u których przyjmowane leki mogą powodować zaburzenia równowagi elektrolitowej.

Lipidogram odzwierciedla stan gospodarki lipidowej organizmu, w tym przebieg metabolizmu lipoprotein i cholesterolu. Badanie obejmuje pomiar: całkowitego cholesterolu (CHOL), frakcji lipoprotein HDL, LDL  oraz stężenie triglicerydów. Cholesterol nie-HDL jest parametrem wyliczanym z różnicy stężenia cholesterolu całkowitego i HDL. Odzwierciedla stężenie frakcji lipidów uczestniczących w procesie miażdżycowym. Poza wskazaniami, lipidogram wykonywany jest w ramach badań kontrolnych. Jest badaniem przesiewowym w ocenie ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych itd. Okresowo badanie powinny wykonywać zwłaszcza osoby z wysokim stężeniem cholesterolu całkowitego i współistniejącymi czynnikami ryzyka miażdżycy, jak: palenie, nadciśnienie czy obciążenie rodzinnie.

Oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób przemiany materii.  Wynik oznaczenia kreatyniny wydawany jest łącznie z wyliczonym eGFR – szacunkowym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej uwzględniającym charakterystyczne dane pacjenta, stosowanym w badaniach przesiewowych chorób nerek.

Kwas moczowy jest końcowym produktem metabolizmu związków purynowych (np. DNA i RNA znajdujących się w komórkach organizmu oraz pożywieniu). Do degradacji puryn dochodzi w hepatocytach wątroby pod wpływem działania różnych enzymów. Oznacza to, że kwas moczowy musi być wydalony, ponieważ nie może być dalej przekształcany w organizmie. Głównym narządem odpowiedzialnym za wydalanie kwasu moczowego są nerki, czyli usuwany jest on razem z moczem. Rzadziej wydalany jest przez jelita (w około 30%). Niektóre schorzenia powodują, że wydalanie kwasu moczowego jest utrudnione. Niekiedy gromadzi się w dużych ilościach we krwi, w przebiegu niektórych chorób metabolicznych. Badanie kwasu moczowego pozwala między innymi na diagnozowanie dny moczanowej.  Pomiar stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, przydatny jest także w monitorowaniu chorób rozrostowych.

Wskazaniem do wykonania badania jest ocena poziomu wapnia we krwi w przebiegu chorób układu kostnego, zaburzeń funkcji: nerek, serca i układu pokarmowego.
Zarówno nadmiar wapnia jak i jego niedobór mogą stanowić zagrożenie życia. Najczęstszą przyczyną hiperkalcemii jest nadczynność przytarczyc, nadmierna podaż witaminy D, choroby nerek, choroba nowotworowa, unieruchomienie czy wzmożone spożycie wapnia. Hipokalcemia występuje w niedoczynności przytarczyc, niedoborze magnezu, niedoborze witaminy D i chorobach nerek.
Wapń ogrywa istotną rolę w wielu procesach ustrojowych, takich jak krzepnięcie krwi czy przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Stężenie wapnia zależy od stężenia białek .

Wskazaniem do oznaczeń fosforu nieorganicznego w surowicy są: choroby kości, dializoterapia i intensywna, przewlekła niewydolność nerek, kamica nerkowa, stany po operacji tarczycy, choroby przytarczyc, choroba alkoholowa, podejrzenie niedoboru witaminy D, objawy osłabienia mięśni i ból kości.  Metabolizm fosforu, podobnie jak wapnia, kontrolowany jest przez parathormon (PTH) i witaminę D3.

Czynnik reumatoidalny to przeciwciało, które kierowane jest przeciw jego własnym tkankom. Występuje on w różnych grupach przeciwciał (IgA, IgE, IgG, IgM), jednak tylko dzięki grupie przeciwciał IgM pełni funkcję diagnostyczną w wielu chorobach, także niektórych autoimmunologicznych.

Diagnostyka reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) oraz innych chorób autoimmunizacyjnych.

Oznaczenie stężenia TSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina) wykonywane jest głównie w monitorowaniu leczenia chorób tarczycy. TSH jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową, a zmiany jego stężenia na zasadzie sprzężenia zwrotnego wiążą się ze zmianami poziomu hormonów wydzielanych przez tarczycę: trijodotyroniny – T3, tyroksyny – T4 oraz ich wolnych frakcji: FT3 i FT4. Stężenie TSH należy oznaczać jednocześnie z stężeniem wolnej frakcji tyroksyny (FT4) i w drugiej kolejności FT3. Stężenie TSH zmienia się w przebiegu ostrych i przewlekłych chorób tarczycy, a także w wyniku działania leków tarczycowych i nietarczycowych. Istotnym celem pomiaru TSH jest diagnostyka subklinicznych (bezobjawowych) postaci chorób tarczycy. W ich przypadku nieprawidłowe stężenia TSH obserwowane są przy jeszcze prawidłowych stężeniach wolnych frakcji hormonów tarczycy.

Witamina D uczestniczy w procesach związanych z gospodarką wapniowo-fosforanową organizmu oraz prawidłową strukturą i funkcją kości. Znajomość poziomu witaminy D jest istotna w diagnostyce i leczeniu krzywicy, osteomalacji i osteoporozy oraz planowaniu i kontroli suplementacji pochodnymi witaminy D.  Witamina D (25) OH oznaczany jest w diagnostyce i leczeniu niedoborów witaminy D oraz w diagnostyce zatruć witaminą. Poza tym, wskazaniami do oznaczania kalcydiolu są: zaburzenia wchłaniania, zespół nerczycowy, krzywica, osteomalacja, choroby wątroby, obniżenie masy mięśniowej i kostnej, leczenie kortykosteroidami, lekami przeciwpadaczkowymi, immunosupresja.

Ilość albuminy w moczu,  jest wskaźnikiem wydolności nerek. Określenie albuminurii jest przydatne w monitorowaniu wczesnych chorób nerek o podłożu cukrzycowym, jako wskaźnik dysfunkcji śródbłonka naczyniowego.Prawidłowa ilość albuminy w moczu , określana na podstawie wskaźnika albumina/kreatynina, ACR  wynosi <30 mg/g kreatyniny.

CA 125  jest markerem raka jajników, użytecznym w ocenie skuteczności leczenia, w wykrywaniu nawrotów i prognozowaniu czasu przeżycia chorych. Stężenie CA 125 w surowicy koreluje z wielkością zmiany nowotworowej. Jest również przydatny w wykrywaniu endometriozy. Rak jajnika stanowi ok. 4 % wszystkich nowotworów u kobiet, w Polsce notuje się ponad 3300 przypadków rocznie. Jest szczególnie niebezpieczny z powodu braku specyficznych objawów. CA 125 jest wykrywany w surowicy krwi chorych.  CA 125 wchodzi w skład algorytmu oceny ryzyka raka jajnika – ROMA, uwzględniającego oznaczenia CA 125 i HE4.

CA 15-3  jest markerem raka piersi, przydatnym w wykrywaniu wznów . Obecność CA 15-3 w surowicy jest markerem klinicznego stadium raka piersi. Gwałtowny wzrost jego stężenia towarzyszy przerzutom. Seryjne pomiary CA 15-3 w surowicy pozwalają na ocenę postępu (progresji) choroby i podatności na leczenie, ze względu na zależność pomiędzy masą nowotworu i stężeniem markera w surowicy. Podwyższone wartości CA-15.3 występują również w innych nowotworach złośliwych oraz w wielu łagodnych stanach chorobowych.

Pakiet hormonalny kierowany jest do Pań odczuwających dolegliwości, których źródłem mogą być zmiany endokrynologiczne. Badania w nim zawarte pozwalają na określenie równowagi hormonalnej, zdiagnozowanie zaburzeń endokrynologicznych oraz dotykają procesów związanych z płodnością i przekwitaniem.

Oznaczenie stężenia TSH (hormon tyreotropowy, tyreotropina) wykonywane jest głównie w monitorowaniu leczenia chorób tarczycy. TSH jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową, a zmiany jego stężenia na zasadzie sprzężenia zwrotnego wiążą się ze zmianami poziomu hormonów wydzielanych przez tarczycę: trijodotyroniny – T3, tyroksyny – T4 oraz ich wolnych frakcji: FT3 i FT4. Stężenie TSH należy oznaczać jednocześnie z stężeniem wolnej frakcji tyroksyny (FT4) i w drugiej kolejności FT3. Stężenie TSH zmienia się w przebiegu ostrych i przewlekłych chorób tarczycy, a także w wyniku działania leków tarczycowych i nietarczycowych. Istotnym celem pomiaru TSH jest diagnostyka subklinicznych (bezobjawowych) postaci chorób tarczycy. W ich przypadku nieprawidłowe stężenia TSH obserwowane są przy jeszcze prawidłowych stężeniach wolnych frakcji hormonów tarczycy.

Oznaczanie stężenia hormonu folikulotropowego (FSH) stosowane jest w diagnostyce niepłodności  oraz zaburzeń miesiączkowania i dojrzewania. FSH zapewnia rozwój i podtrzymuje funkcję tkanek gonadalnych, produkujących i uwalniających hormony steroidowe.  U kobiet FSH uczestniczy w selekcji i utrzymaniu pęcherzyka dominującego w jajniku oraz reguluje charakterystyczne dla fazy cyklu miesiączkowego zmiany w endometrium. Rosnące stężenie FSH stymuluje pęcherzyki jajnika do produkcji androstendionu, który jest następnie przekształcany do estradiolu. Nasilona produkcja estradiolu stymuluje rozwój komórek ziarnistych, co skutkuje spadkiem produkcji FSH, zapobiegając rozwojowi dodatkowych pęcherzyków.U kobiet po menopauzie, spadek poziomu estradiolu, związany z upośledzeniem jajników, powoduje wzrost poziomu FSH. Stężenie FSH u kobiet zależne jest od dnia cyklu miesiączkowego i zmienia się wraz z wiekiem. Wykazuje zmienność dobową z maksimum w godzinach porannych.

Oznaczenie stężenia hormonu luteotropowego (LH ) znajduje zastosowanie w diagnostyce: niepłodności oraz zaburzeń miesiączkowania i dojrzewania.
U kobiet lutropina powoduje owulację, powstawanie ciałka żółtego i produkcję hormonów steroidowych: progesteronu i estradiolu.Wydzielanie LH ma charakter pulsacyjny i  zależy od fazy cyklu miesiączkowego.

Estradiol (E2) jest estrogenem, hormonem steroidowym wytwarzanym u kobiet głównie w jajnikach, a w niewielkich ilościach w ciałku żółtym i w nadnerczach, w ciąży wyłącznie w łożysku.
Stężenie estradiolu zależy od fazy cyklu miesiączkowego i wykazuje charakterystyczne zmiany, stąd oznaczania jego poziomu wykonuje się w ściśle określonych dniach cyklu, a wyniki odnosi do zakresów dla poszczególnych etapów cyklu. 
Estradiol jest podstawowym hormonem steroidowym wpływającym na rozrodczość. Pełni funkcję kontrolną cyklu miesiączkowego i jest niezbędny w implantacji zarodka i  utrzymaniu ciąży.

Poza procesami związanymi z rozrodczością estradiol reguluje gospodarkę lipidową, wapniową i wpływa na białka wiążące hormony tarczycy i nadnerczy. Na stężenie estradiolu wpływają niewydolność wątroby i nerek.

Wskazaniem do wykonania oznaczenia prolaktyny (PRL) są, u kobiet: brak miesiączki, cykle bezowulacyjne, mlekotok, powiększenie piersi i utrata libido, podejrzenie gruczolaka przysadki, podejrzenie niedoczynności przysadki.  W warunkach fizjologicznych u kobiet wzrasta w II-gim okresie cyklu miesięcznego, w ciąży i w okresie laktacji, w wyniku wysiłku fizycznego, silnego stresu,w hipoglikemii i nieznacznie z wiekiem. Niedobór PRL nie ma większego znaczenia klinicznego, ale stanowi dodatkową informację w przypadku osób z rozpoznaną chorobą przysadki. Hiperprolaktynemia, którą definiuje się jako przekroczenie górnej granicy zakresu dla ludzi zdrowych w co najmniej dwóch kolejnych oznaczeniach, lub w jednym przy pięciokrotnym przekroczeniu zakresu.  W przypadku wysokich stężeń PRL należy wykluczyć u badanego obecność makroprolaktyny. Makroprolaktyna jest dimeryczną lub polimeryczną formą PRL o mniejszej lub zerowej aktywność biologicznej, która zawyża w różnym stopniu wyniki oznaczeń.

Wskazaniem do pomiaru testosteronu całkowitego jest hiperandrogenizacja prowadząca do defeminizacji i maskulinizacji, zaburzenia płodności  kobiet (zespół jajników policystycznych), objawy wirylizacji i hirsutyzmu u kobiet,  nowotwory jajników  oraz przerost nadnerczy u kobiet.

Oznaczenie stężenia białka wiążącego hormony płciowe – SHBG  w surowicy krwi wykonywane jest  w celu oceny biodostępnych androgenów (testosteronu). Ponieważ wahania stężenia białek wiążących, w tym  SHBG, wpływają na poziom testosteronu w krążeniu, poziom SHBG określany jest również jako dodatkowa wielkość przy
oznaczeniach TT. SHBG produkowana jest głównie w wątrobie.  U kobiet SHBG
jest dodatkowo produkowana miejscowo przez endometrium, jajowody, gruczoł
piersiowy. SHBG wiąże i transportuje
endogenne estrogeny i androgeny, chroniąc hormony przed inaktywacją. Hormony związane z SHBG uważa się za niedostępne
(nieaktywne) biologicznie, gdyż tylko niektóre tkanki posiadają receptor błonowy dla kompleksu białko-hormon.

DHEA i powstający w wyniku jego sulfatacji siarczan DHEA-SO4 są najważniejszymi androgenami wytwarzanymi przez nadnercza. Zmniejszenie ich wydzielania jest głównym powodem procesu starzenia się organizmu. DHEA jest hormonem steroidowym występującym w najwyższym stężeniu w surowicy człowieka, a ponad 99% wszystkich jego cząstek zawiera grupę sulfonową, występując jako DHEA-SO4. Stabilne i wysokie stężenie DHEA-SO4(100-500 razy większe od stężenia testosteronu) powoduje, że jest dobrym wskaźnikiem wydzielania androgennych hormonów nadnerczowych. Pomiar DHEA-SO4 równocześnie z wolnym testosteronem, stanowi przesiewowe badanie w kierunku hiperandrogenizmu, jako przyczyny wirylizacji, hirsutyzmu i alopecii (łysienie) u kobiet.

Profil sercowy to badania krwi, dzięki którym można ocenić pracę serca, np przy podejrzeniu niewydolności krążenia czy po zawale mięśnia sercowego. Profil sercowy zaleca się wykonać u osób z podejrzeniem niewydolności mięśnia sercowego i układu krążenia, w przypadku zaostrzeniu choroby wieńcowej i po zawale mięśnia sercowego. Dzięki profilowi serca można rozpoznać liczne choroby serca, jak również monitorować ich leczenie i określić rokowania pacjenta.

D-dimer, ilościowo. Oznaczenie D-dimerów w surowicy, wykonywane w podejrzeniu nasilenia procesów krzepnięcia i fibrynolizy, przydatne w diagnostyce zaburzeń krzepnięcia: zakrzepicy żylnej i tętniczej, zatoru płucnego, zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego i różnicowaniu hiperfibrynolizy.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania.Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Elektrolity są niezbędne do prawidłowej pracy organizmu. Badanie poziomu elektrolitów (inaczej jonogram) to badanie poziomu pierwiastków we krwi, takich jak sód, potas.Elektrolity pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może mieć niebezpieczne skutki zdrowotne. Badanie poziomu elektrolitów może być wykonane w przypadku wystąpienia objawów, takich jak nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, obrzęki kończyn dolnych czy zaburzenia rytmu serca, osłabienie ponieważ sugerują one zaburzenia równowagi elektrolitowej. Jonogram jest powszechnie wykorzystywany w ocenie leczenia takich chorób jak nadciśnienie tętnicze, choroby nerek lub wątroby. Wykonuje się go także u pacjentów, u których przyjmowane leki mogą powodować zaburzenia równowagi elektrolitowej.

Lipidogram odzwierciedla stan gospodarki lipidowej organizmu, w tym przebieg metabolizmu lipoprotein i cholesterolu. Badanie obejmuje pomiar: całkowitego cholesterolu (CHOL), frakcji lipoprotein HDL, LDL  oraz stężenie triglicerydów. Cholesterol nie-HDL jest parametrem wyliczanym z różnicy stężenia cholesterolu całkowitego i HDL. Odzwierciedla stężenie frakcji lipidów uczestniczących w procesie miażdżycowym. Poza wskazaniami, lipidogram wykonywany jest w ramach badań kontrolnych. Jest badaniem przesiewowym w ocenie ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu i miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych itd. Okresowo badanie powinny wykonywać zwłaszcza osoby z wysokim stężeniem cholesterolu całkowitego i współistniejącymi czynnikami ryzyka miażdżycy, jak: palenie, nadciśnienie czy obciążenie rodzinnie.

Magnez to kation wewnątrzkomórkowy, który znajduje się w każdej komórce organizmu. Jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestety coraz częściej obserwuje się niedobory magnezu, ponieważ ludzie spożywają wysoko przetworzoną żywność oraz nierzadko jedzą w pośpiechu i stresie. Obniżony poziom magnezu może powodować drażliwość, apatię, osłabienie, nieprawidłowe wydzielanie niektórych hormonów. Przy wysokim poziomie magnezu we krwi można zaobserwować: zaparcia, drętwienia, zaburzenia pracy serca, osłabienie mięśni.

Badanie przydatne w diagnostyce zaburzeń nerwowo-mięśniowych i zaburzeń rytmu serca, w monitorowaniu terapii diuretykami i lekami nefrotoksycznymi, niewydolności nerek i żywienia pozajelitowego.

CPK to enzym, który znajduje się wewnątrz komórek: serca, mięśni szkieletowych oraz mózgu. Poziom tego enzymu związany może być z intensywnym wysiłkiem fizycznym, ale również schorzeniami serca czy płuc, które mogą zostać rozpoznane dzięki oznaczeniu kinazy. Badanie kinazy kreatynowej zalecane jest u osób z podejrzeniem zapalenia serca, zawału czy zatruciami: tlenkiem węgla lub lekami uszakadzjącymi mięśnie.

Badanie troponin zaleca się w celu stwierdzenia lub wykluczenia zawału lub uszkodzenia mięśnia sercowego o innym charakterze. Troponiny przedostają się do krwi w momencie uszkodzenia komórek mięśniowych, które ma miejsce chociażby podczas zawału mięśnia sercowego. Im wyższe stężenie troponin we krwi, tym większy obszar mięśnia został objęty zawałem. Za najważniejsze wskazanie do wykonania oznaczenia troponiny jest wystąpienie objawów wskazujących na zawał mięśnia sercowego. Najczęstszymi objawami tej dolegliwości jest ból w klatce pieriowej. Badanie troponiny zleca się również:

• w diagnostyce dolegliwości bólowych w klatce piersiowej
• przy podejrzeniu uszkodzenia mięśni szkieletowych,
• u pacjentów cierpiących na dusznicę bolesną, u których doszło do nasilenia dolegliwości. Dolegliwość ta (szczególnie niestabilna) zwiększa ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca oraz zawału w przyszłości.

Homocysteina potrzebna jest do poprawnej pracy organizmu, jednak jej nadmiar może poważnie uszkodzić naczynia krwionośne i podobnie jak wysoki poziom złego cholesterolu wywoływać miażdżycę oraz problemy zakrzepowe. W wielu sytuacjach to właśnie stężenie homocysteiny, wiąże się z wystąpieniem zawału serca. Nazywana jest ona wrogiem numer jeden dla naszego serca oraz naczyń krwionośnych, które pod jej wpływem stają się mniej elastyczne.  Ocena ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, naczyniowo-mózgowych i naczyń obwodowych.

Zestaw badań pozwalający na ocenę funkcjonowania wątroby. W pakiecie znajdują się badania służące rozpoznawaniu zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C oraz sprawdzeniu, czy szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B przyniosło oczekiwane efekty. Wśród badań znajdują się także markery nowotworowe oraz badania z zakresu diagnostyki schorzeń wątroby o podłożu autoimmunizacyjnym. Objawy chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego są zmienne i niezwykle zróżnicowane. Często jednak przebiegają bez uchwytnych objawów. Charakterystycznym i widocznym objawem jest żółtaczka, ale zdarza się, że ciężkie uszkodzenie wątroby przebiega bez tej choroby. Objawy towarzyszące chorobom wątroby: osłabienie, obniżenie tolerancji organizmu na wysiłek obniżony nastrój, depresja zaburzenia łaknienia pobolewanie w prawym podżebrzu, nietolerancja tłustych i ciężkostrawnych potraw Inne możliwe objawy chorób wątroby: alergie, egzemy, wrażliwość na światło, wymioty,  begunka, gorycz w ustach, ziemista cera, łamliwe paznokcie. Typowe przyczyny chorób wątroby: choroby zakaźne: wirusowe zapalenia (żółtaczki) typu A, B, C, cytomegalia, itp. niewłaściwe odżywianie (nadmiar tłuszczów nasyconych), nadużywanie alkoholu, nadużywanie niektórych leków, toksyny środowiskowe, zatrucia pokarmowe.

Oznaczenie wartości parametrów wątroby (enzymów wątrobowych i bilirubiny) jest istotne w diagnostyce laboratoryjnej chorób wątroby i dróg żółciowych.Termin próby wątrobowe obejmuje badania w surowicy krwi czterech enzymów i bilirubiny. Ich wyniki interpretowane łącznie są przydatne w diagnozowaniu i różnicowaniu chorób wątroby i dróg żółciowych, a także w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego (np. zapalenia trzustki) oraz zawału serca. W ramach prób wątrobowych oznacza się bilirubinę oraz aktywność  ALT  i AST oraz enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych: ALP (fosfatazy zasadowej) i GGTP (gamma-glutamylotranspeptydazy). Wzrost aktywności ALT i AST może świadczyć o uszkodzeniu komórek wątroby w ostrych i przewlekłych chorobach wątroby, takich jak wirusowe zapalenia wątroby typu B i C, toksyczne uszkodzenie wątroby, marskość wątroby, ale również o niewydolności krążenia, zawale serca, mononukleozie zakaźnej i hipoksji. Wzrost aktywności GGTP i ALP jest istotny w diagnostyce niedrożności dróg żółciowych, cholestazy wątrobowej spowodowanej kamicą żółciową lub nowotworami itd

Albuminy odgrywają najważniejszą rolę w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia osmotycznego, zapobiegając  obrzękom. Są białkami, które występują w dużych ilościach w organizmie człowieka. Albuminy produkowane są przez komórki wątroby (hepatocyty) , przez co stanowią największą ilość protein w osoczu człowieka. Dla albumin charakterystyczna jest ich duża pojemność oraz niskie powinowactwo wiązania janów i niektórych metabolitów, np. kwasu moczowego. Oprócz tego albuminy odpowiedzialne są za wiązanie niektórych hormonów  oraz aminokwasów i leków. Szczególną ich cechą jest  zdolność do wiązania zarówno anionów jak i kationów. Poziom tego białka może wzrastać w organizmie na skutek aktywności fizycznej lub określonej pozycji ciała. Badanie przesiewowe wykorzystywane w diagnostyce: chorób wątroby, nerek, jelit, skóry, stanów septycznych, stanów niedożywienia.

Oznaczenie stężenia przeciwciał anty-HBs – specyficznych dla powierzchniowego antygenu wirusa zapalenia wątroby typu B w surowicy krwi ma na celu ustalenie poziomu serokonwersji badanego. Badanie wykonywane jest  u osób zdrowych poddanych szczepieniu przeciw wirusowi HBV, w celu określenia stopnia odporności na wirus. Wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) jest najczęstszą przyczyną ostrego oraz przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby (WZW B) na świecie Przeciwciała anty-HBs pojawiają się w krwiobiegu zwykle po zniknięciu antygenu powierzchniowego (HBsAg) i są na ogół objawem zdrowienia i/lub nabycia odporności na HBV. W przypadku osób zdrowych, szczepionych przeciw wirusowi HBV, minimalny poziom przeciwciał gwarantujący odporność na zakażenie wynosi 10mIU/ml.

Oznaczanie przeciwciał anty-HCV swoistych dla antygenów wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV) stanowi obecnie podstawowy test przesiewowy w diagnostyce zakażeń HCV. HCV jest hepatotropowym wirusem RNA należącym do rodziny flaviwirusów (Flaviviridae), czynnikiem etiologicznym wirusowego zapalenia wątroby typu C (WZW C), bardzo niebezpiecznej choroby o zasięgu globalnym.  Oznaczenie przeciwciał ma charakter jakościowy, a dodatni wynik świadczy o kontakcie z wirusem HCV. Nie pozwala natomiast na rozróżnienie zakażenia przebiegającego aktualnie od zakażenia w przeszłości i rozstrzygnięcie o całkowitej eliminacji wirusa. Nie pozwala również na rozróżnienie zakażenia ostrego od przewlekłego, do którego dochodzi w około 80 procentach przypadków. Największe prawdopodobieństwo ustalenia ostrego zakażenia HCV daje wykrycie obecności wirusowego RNA lub antygenu rdzeniowego, przy jednoczesnym braku przeciwciał anty-HCV. Zgodnie z publikowanymi rekomendacjami, nisko dodatni wynik oznaczenia anty-HCV powinien być potwierdzony dla wykluczenia wyników fałszywie dodatnich.

Zestaw badań w tym pakiecie pozwala na ocenę funkcjonowania nerek. Nieprawidłowe wyniki poszczególnych badań mogą być pierwszym sygnałem rozwoju schorzeń tego narządu. Objawy mogące sugerować choroby nerek: obrzęki, pieczenie i bolesność w trakcie oddawania moczu, częstomocz, oddawanie moczu w nocy, mocz ciemno podbarwiony, krwisty, mętny, mocz o ostrej woni przypominającej zapach amoniaku, bolesność okolicy lędźwiowej, podwyższone ciśnienie krwi oporne na leczenie, niedokrwistość, drażliwość, obniżone łaknienie, stany gorączkowe (po wykluczeniu innych przyczyn), ogólne złe samopoczucie, apatia, senność, wymioty

Badanie moczu to jedno z podstawowych badań laboratoryjnych, które umożliwia rozpoznanie wielu chorób. W moczu można wykryć bardzo dużo różnych substancji, które są wynikiem końcowego procesu przemiany materii. Obniżony lub podwyższony poziom wybranej substancji lub obecność innej – nieprawidłowej, może sugerować stany patologiczne. Badanie moczu często zalecane jest jako badanie rutynowe, na dodatek jest ono proste, ogólnodostępne i tanie, a może dostarczyć informacji na temat naszego zdrowia. Badanie przesiewowe w kierunku chorób nerek i układu moczowego oraz nieprawidłowości przemian metabolicznych organizmu, zwłaszcza związanych z chorobami wątroby i z cukrzycą.

Mocznik jest wytwarzany głównie w wątrobie. Stężenie mocznika w surowicy pozwala określić, czy nerki spełniają swoją funkcję wydalniczą (podejrzenie niewydolności nerek). By badanie było jednoznaczne i wiarygodne, należy łączyć je z pomiarem kreatyniny (stosunek mocznika do kreatyniny w surowicy krwi). Niestety ocena przesączania kłębuszkowego  poprzez oznaczenie mocznika jest trudna, gdyż jego poziom uzależniomny jest od bardzo wielu czynników. Lekarz może skierować na badanie wskaźnika mocznika, gdy skarżymy się na senność, zmęczenie, wymioty oraz zaburzenia krzepliwości .  Bardzo rzadką przyczyną zmniejszenia stężenia mocznika jest zaawansowana niewydolność wątroby. Oznaczenie stężenia mocznika w surowicy krwi przydatne jest w diagnostyce funkcji nerek, do oceny skuteczności dializy i diagnostyce chorób metabolicznych.

Kreatynina. Oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób przemiany materii. Kreatynina jest produktem przemian białka i jednym z głównych związków azotowych we krwi. W praktyce medycznej kreatynina jest sprawdzonym klinicznie wskaźnikiem biochemicznym stanu nerek. Wynik oznaczenia kreatyniny wydawany jest łącznie z wyliczonym eGFR – szacunkowym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej uwzględniającym charakterystyczne dane pacjenta, stosowanym w badaniach przesiewowych chorób nerek.

Kwas moczowy jest końcowym produktem metabolizmu związków purynowych (np. DNA i RNA znajdujących się w komórkach organizmu oraz pożywieniu). Do degradacji puryn dochodzi w hepatocytach wątroby pod wpływem działania różnych enzymów. Oznacza to, że kwas moczowy musi być wydalony, ponieważ nie może być dalej przekształcany w organizmie. Głównym narządem odpowiedzialnym za wydalanie kwasu moczowego są nerki, czyli usuwany jest on razem z moczem. Rzadziej wydalany jest przez jelita (w około 30%). Niektóre schorzenia powodują, że wydalanie kwasu moczowego jest utrudnione. Niekiedy gromadzi się w dużych ilościach we krwi, w przebiegu niektórych chorób metabolicznych. Badanie kwasu moczowego pozwala między innymi na diagnozowanie dny moczanowej.  Pomiar stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, przydatny jest także w monitorowaniu chorób rozrostowych.

Wskaźnik albumina/kreatynina w moczu (ACR). Ocena albuminurii w przygodnej próbce moczu, przydatna w monitorowaniu wczesnych nefropatii o podłożu cukrzycowym oraz jako wskaźnik dysfunkcji śródbłonka naczyniowego i subklinicznych chorób układu krążenia.

Trzustka jest  narządem biorącym udział w procesach trawienia, a także ważnym gruczołem odpowiedzialnym za wydzielanie insuliny. Profil trzustkowy to badania krwi i moczu, dzięki którym można rozpoznać choroby trzustki, choć nie tylko. Profil trzustkowy jest pomocny w diagnozowaniu także schorzeń wątroby czy nerek, a nawet cukrzycy. Poza tym profil trzustkowy pozwala monitorować leczenie chorób trzustki. . Pozwala także odpowiedzieć na pytanie, w jakiej kondycji są m.in. wątroba czy nerki. Wskazaniem do wykonania profilu trzustkowego są objawy, takie jak ból w nadbrzuszu opasający, promieniujący do okolicy lędźwiowej oraz gorączka, nudności i wymioty.

Ocena aktywności lipazy w krwi jest przydatna w diagnostyce i różnicowaniu chorób trzustki.  Lipaza wydzielana jest w przez komórki trzustki w postaci nieaktywnej, a w formę czynną przekształca się w dwunastnicy pod wpływem kwasów żółciowych, fosfolipidów i kolipazy. Lipaza trzustkowa, podobnie jak amylaza, jest markerem ostrego zapalenia trzustki, przy czym wykazuje lepszą od amylazy specyficzność i czułość w stosunku do trzustki. Mniej skuteczna jest w przypadku diagnostyki przewlekłego zapalenia trzustki i niedrożności dróg żółciowych. W porównaniu do amylazy, aktywność lipazy w surowicy wzrasta wolniej i dłużej się utrzymuje.

Ocena aktywności amylazy w krwi jest wykonywana w diagnostyce i różnicowaniu chorób trzustki.Wzrost aktywności amylazy w krwi świadczy o przedostaniu się enzymu do osocza z przewodów wyprowadzających trzustki, przy czym wzrost ten jest wyraźny w przypadku ostrych stanów zapalnych, a nieznaczny w stanach przewlekłych. Wzrost aktywności amylazy w surowicy, towarzyszący objawom klinicznym zapalenia trzustki, pozwala na rozpoznanie zapalenia trzustki z czułością bliską 90%. Czułość kliniczna rozpoznania zapalenia trzustki wzmocniona jest przez równoległe oznaczenie w krwi aktywności lipazy trzustkowej. Wzrost aktywności amylazy w surowicy może także towarzyszyć stanom patologicznym nie związanym z trzustką, jak ostra niewydolność nerek, zapalenie ślinianek (świnka), urazy brzucha, niedrożność jelita, perforacje wrzodów przewodu pokarmowego.

Antygen CA 19-9 to marker nowotworowy, którego obecność wykrywana jest najczęściej w przypadku nowotworów przewodu pokarmowego. Antygen ten uważany jest za charakterystyczny dla raka trzustki, a jego podwyższony poziom wskazuje również na nowotwór jelita grubego lub pęcherzyka żółciowego. Marker CA 19-9 nie ma zastosowania jako wskaźnik wcześnie zaawansowanej choroby. Jednak jego badanie pozwala monitorować postęp leczenia osób z nowotworem raka trzustki, ale również pozwala na wykrycice miejscowych i odległych przerzutów.  . Oznaczany w surowicy marker raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita grubego i odbytnicy, przydatny w diagnostyce i postępowaniu z chorymi.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania.Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Profil tarczycowy rozszerzony to badania krwi, dzięki którym można w porę rozpoznać choroby tarczycy, pozwala monitorować ich leczenie. Profil tarczycowy rozszerzony wykonuje się w celu rozpoznania chorób tarczycy (nadczynności i niedoczynności tarczycy, autoimmunologicznych chorób tarczycy, raka tarczycy itd.), a także innych chorób układu endokrynnego. Profil tarczycowy rozszerzony pozwala także na monitorowanie leczenia chorób tarczycy.

Oznaczenie stężenia TSH  jest badaniem wykrywającymi zaburzenia czynności tarczycy (łącznie z zaburzeniami bezobjawowymi) oraz umożliwiającym monitorowanie i ocenę skuteczności leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy. Przy typowym dla nadczynności tarczycy nadmiarze hormonów tarczycowych we krwi stężenie TSH maleje, przy niedoborze hormonów tarczycy w krwi – wzrasta. Stężenie TSH należy oznaczać jednocześnie z stężeniem wolnej frakcji tyroksyny (FT4) i w drugiej kolejności FT3. Stężenie TSH zmienia się w przebiegu ostrych i przewlekłych chorób tarczycy, a także w wyniku działania leków tarczycowych i nietarczycowych. Istotnym celem pomiaru TSH jest diagnostyka subklinicznych (bezobjawowych) postaci chorób tarczycy. W ich przypadku nieprawidłowe stężenia TSH obserwowane są przy jeszcze prawidłowych stężeniach wolnych frakcji hormonów tarczycy. W ocenie zaburzeń funkcji tarczycy badanie TSH powinno się wykonywać z jednoczesnym oznaczeniem stężeń hormonów wydzielanych przez gruczoł tarczowy.

Oznaczenie stężenia wolnej frakcji tyroksyny (FT4) służy do oceny stanu czynnościowego tarczycy, diagnostyki i monitorowania leczenia chorób tarczycy. Wzrost stężenia FT4 towarzyszy nadczynności, a spadek – niedoczynności tarczycy. Wykonywane jednocześnie z oznaczeniem TSH (hormon tyreotropowy) oznaczenie FT4 stanowi podstawę diagnostyki stanu czynnościowego tarczycy u pacjentów ambulatoryjnych.
Algorytm postępowania diagnostycznego w chorobach tarczycy zakłada wstępne oznaczenie FT4 łącznie z TSH.

Oznaczenie stężenia wolnej frakcji trijodotyroniny (FT3) służy do oceny stanu czynnościowego tarczycy, diagnostyki i monitorowania leczenia chorób tarczycy. Wzrost stężenia FT3 towarzyszy nadczynności, a spadek – niedoczynności tarczycy. W diagnostyce ambulatoryjnej stężenie FT3 oznaczane jest zwykle w drugiej kolejności, w przypadku sprzecznych wyników oznaczeń TSH i wolnej tyroksyny (FT4).
Stężenie FT3 lepiej odzwierciedla aktualny stan czynności tarczycy niż stężenie T3, zależne od stężenia i właściwości białek nośnikowych. Dotyczy to chorób i stanów wpływających na białka nośnikowe.

Badanie anty-TPO polega na oznaczeniu poziomu autoprzeciwciał skierowanych przeciwko antygenom tarczycy. Przeciwciała przeciwko peroksydazie  (anty-TPO) są przeciwciałami własnymi organizmu swoistymi w stosunku do peroksydazy tarczycy (TPO), jednego z trzech antygenów tarczycy, które odgrywają rolę w chorobach autoimmunologicznych tarczycy. TPO stanowi najczulszy parametr w wykrywaniu autoimmunologicznych chorób tarczycy. Przeciwciała anty-TPO uczestniczą w mechanizmie uszkadzania tkanki gruczołowej tarczycy, prowadzącym do niedoczynności w następstwie zapalenia typu Hashimoto i w zanikowym zapaleniu tarczycy. Poza znaczeniem w
diagnostyce  autoimmunologicznych
chorób tarczycy oraz określaniu ryzyka ich wystąpienia, obecność  anty-TPO stanowi czynnik: ryzyka  rozwoju niedoczynności tarczycy w przebiegu leczenia interferonem alfa i interleukiną 2 (zapalenie wątroby typu C), solami litu
(choroby psychiatryczne ); ryzyka zaburzeń czynności tarczycy w przebiegu
leczenia amiodaronem (leczenie arytmii serca);  ryzyka niedoczynności tarczycy  nasilonego u osób z zespołem Downa; ryzyka
zaburzeń tarczycy w przebiegu ciąży. Wyniki pomiaru stężenia anty-TPO zawsze należy interpretować w kontekście stanu klinicznego i wyników innych badań.

Przeciwciała anty-Tg są  przeciwciałami swoistymi w stosunku do tyreglobuliny , jednego z trzech antygenów tarczycy, które
odgrywają rolę w chorobach autoimmunologicznych tarczycy. Tyreoglobulina (Tg) jest produkowana przez tarczycę i stanowi główny składnik
wydzieliny pęcherzyków tarczycy. Z Tg syntetyzowane są główne hormony tarczycy
trijodotyronina – T3 i tyroksyna – T4.  Oznaczanie anty-Tg jest zalecanym testem pomocniczym, który powinien być wykonywany w każdej próbce przeznaczonej do oznaczeń Tg, ponieważ anty-Tg zaburzają wynik oznaczenia Tg. Zalecenie to jest szczególnie istotne w przypadku osób podejrzanych
o wysoki poziom Tg, gdyż w takich próbkach interferencji przeciwciał jest
bardzo silna. W chorobach autoimmunologicznych tarczycy oznaczanie anty-Tg jest diagnostycznie istotne jedynie u mieszkańców obszarów z niedoborem jodu, zwłaszcza u chorych z wolem guzkowym, a także pomocne w monitorowaniu leczenia wola
endemicznego za pomocą jodu. Pomiary stężenia anty-Tg są istotne w diagnostyce zróżnicowanego raka tarczycy (DTC): w wykrywaniu, monitorowaniu leczenia i wykrywaniu wznowy – w charakterze oznaczeń towarzyszących pomiarom Tg. Nadto, wzrost poziomu anty-Tg w seryjnych oznaczeniach u chorego po zabiegu chirurgicznym. U chorych całkowicie wyleczonych następuje spadek poziomu anty-Tg do wartości niewykrywalnych w okresie 1 do 4 lat, przy wyleczeniu częściowym anty-Tg w stężeniach wykrywalnych pozostaje. Wzrost stężeń anty-Tg u takich osób jest na ogół pierwszą  oznaką wznowy.

Pomiar poziomu przeciwciał przeciw receptorom hormonu tyreotropowego (TSH-TRAb), przydatny w diagnostyce choroby Gravesa-Basedowa oraz ocenie ryzyka wystąpienia chorób tarczycy u noworodka. Badanie poziomu autologicznych przeciwciał skierowanych przeciw receptorom dla hormonu
tyreotropowego TSH (TRAb) jest przydatne w potwierdzaniu choroby Gravesa-Basedowa (są obecne w 90 – 100% przypadków). Chorzy na chorobę Gravesa-Basedowa z wysokim poziomem TRAb mają zwiększone ryzyko reaktywacji choroby. W przypadku ciężarnych z rozpoznaną chorobą Gravesa-Basedowa lub z inną chorobą  autoimmunologiczną dotykającą tarczycy , badanie
wykonywane jest na początku i pod koniec ciąży w celu oceny ryzyka niedoczynności
lub nadczynności tarczycy u płodu i noworodka. W przypadku ciężarnych z
rozpoznaną chorobą Gravesa-Basedowa wzrost poziomu TRAb w trzecim trymestrze
wskazuje na nadczynność tarczycy u płodu.

Pakiet badań umożliwia zaobserwowanie pierwszych sygnałów nieprawidłowej mineralizacji układu kostnego a w konsekwencji rozwijającej się osteoporozy. Ryzyko osteoporozy jest szczególnie duże u kobiet w okresie menopauzy, ludzi starszych i przewlekle chorujących. Badania epidemiologiczne oraz liczne występowanie złamań kości na skutek osteoporozy potwierdzają, iż osteoporoza i jej komplikacje są coraz częstsze. Czynniki ryzyka wystąpienia osteoporozy: menopauza (zwłaszcza wczesna),  zaawansowany wiek, uwarunkowania genetyczne, szczupła budowa ciała lub nadwaga (obciążenie), nieprawidłowa dieta (ubogobiałkowa oraz ubogowapniowa), długotrwałe unieruchomienie, które może spowodować zmiany osteoporotyczne nawet u młodych osób, nadużywanie alkoholu palenie papierosów nadmierne spożywanie kawy przyjmowanie leków: glikokortykosteroidów, środków nasennych, hormonów tarczycy inne choroby: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, kamica nerkowa, celiakia, choroby na tle zaburzeń hormonalnych

Witamina D uczestniczy w procesach związanych z gospodarką wapniowo-fosforanową organizmu oraz prawidłową strukturą i funkcją kości. Znajomość poziomu witaminy D jest istotna w diagnostyce i leczeniu krzywicy, osteomalacji i osteoporozy oraz planowaniu i kontroli suplementacji pochodnymi witaminy D.  Witamina D (25) OH oznaczany jest w diagnostyce i leczeniu niedoborów witaminy D oraz w diagnostyce zatruć witaminą. Poza tym, wskazaniami do oznaczania kalcydiolu są: zaburzenia wchłaniania, zespół nerczycowy, krzywica, osteomalacja, choroby wątroby, obniżenie masy mięśniowej i kostnej, leczenie kortykosteroidami, lekami przeciwpadaczkowymi, immunosupresja.

Wskazaniem do wykonania badania jest ocena poziomu wapnia we krwi w przebiegu chorób układu kostnego, zaburzeń funkcji: nerek, serca i układu pokarmowego.
Zarówno nadmiar wapnia jak i jego niedobór mogą stanowić zagrożenie życia. Najczęstszą przyczyną hiperkalcemii jest nadczynność przytarczyc, nadmierna podaż witaminy D, choroby nerek, choroba nowotworowa, unieruchomienie czy wzmożone spożycie wapnia. Hipokalcemia występuje w niedoczynności przytarczyc, niedoborze magnezu, niedoborze witaminy D i chorobach nerek.
Wapń ogrywa istotną rolę w wielu procesach ustrojowych, takich jak krzepnięcie krwi czy przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Stężenie wapnia zależy od stężenia białek .

Wskazaniem do oznaczeń fosforu nieorganicznego w surowicy są: choroby kości, dializoterapia i intensywna, przewlekła niewydolność nerek, kamica nerkowa, stany po operacji tarczycy, choroby przytarczyc, choroba alkoholowa, podejrzenie niedoboru witaminy D, objawy osłabienia mięśni i ból kości.  Metabolizm fosforu, podobnie jak wapnia, kontrolowany jest przez parathormon (PTH) i witaminę D3.

Kompleksowy zestaw badań pozwalający na ustalenie przyczyn bólów stawów i kości, które mogą być objawami chorób reumatycznych, zaburzeń gospodarki mineralnej czy zakażeń drobnoustrojami.

Odczyn Biernackiego (OB) – opad, jest przesiewowym, nieswoistym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi : wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin. Badanie jest przydatne w diagnostyce chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej (kolagenoz) i naczyń; chorób zakaźnych (głównie bakteryjnych), chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych, w tym chorób związanych z produkcją nieprawidłowych białek – paraprotein.

Morfologia to najbardziej podstawowe i najbardziej popularne badanie diagnostyczne o zastosowaniu profilaktycznym i diagnostycznym.. To zazwyczaj jej nieprawidłowy wynik stanowi jeden z pierwszych znaków ostrzegawczych. Specjaliści zachęcają do wykonywania kontrolnych morfologii przynajmniej raz w roku. Jest to badanie krwi, którego wyniki pokazują zawartość poszczególnych typów komórek krwi. Morfologia obejmuje m.in. liczbę erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych) i krwinek płytkowych , hematokryt – czyli procentowy udział elementów upostaciowionych w ogólnej masie krwi, stężenie hemoglobiny i procentowy udział poszczególnych rodzajów leukocytów na podstawie ogólnej ich liczby.

Kwas moczowy jest końcowym produktem metabolizmu związków purynowych (np. DNA i RNA znajdujących się w komórkach organizmu oraz pożywieniu). Do degradacji puryn dochodzi w hepatocytach wątroby pod wpływem działania różnych enzymów. Oznacza to, że kwas moczowy musi być wydalony, ponieważ nie może być dalej przekształcany w organizmie. Głównym narządem odpowiedzialnym za wydalanie kwasu moczowego są nerki, czyli usuwany jest on razem z moczem. Rzadziej wydalany jest przez jelita (w około 30%). Niektóre schorzenia powodują, że wydalanie kwasu moczowego jest utrudnione. Niekiedy gromadzi się w dużych ilościach we krwi, w przebiegu niektórych chorób metabolicznych. Badanie kwasu moczowego pozwala między innymi na diagnozowanie dny moczanowej.  Pomiar stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi, przydatny jest także w monitorowaniu chorób rozrostowych.

Pomiar ASO  jest przydatny w ustaleniu, czy objawy chorobowe spowodowane są zakażeniem Streptococcus pyogenes. Zakażenie S. pyogenes jest jedną z najczęstszych przyczyn m.in. ostrego zapalenia gardła, zakażeń skóry, zapalenia migdałków (anginy), zapalenia płuc i szkarlatyny, ponadto 10 spośród 80 serotypów paciorkowca ma właściwości reumatogenne. Badanie polega na pomiarze stężenia (miana) przeciwciał ASO. Są to przeciwciała swoiste dla egzotoksyny O wytwarzanej w dużej ilości przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A. ASO pojawiają się w surowicy już 1 do 3 tygodni po zakażeniu paciorkowcem, a najwyższe ich stężenie odnotowuje się w 3 do 6 tygodnia po zakażeniu. Streptolizyna O to toksyna, która  ułatwia rozprzestrzenianie się paciorkowca w zaatakowanym organizmie. W przypadku objawów klinicznych, którym towarzysz niewielki wzrost ASO, test należy powtórzyć po 2-3 tygodniach. Stężenie ASO do 200 IU/ml (jednostek międzynarodowych na mililitr) uważane jest za prawidłowe. Za podwyższone uważa się miano przekraczające  330 IU w dzieci.

CRP ilościowo. CRP (białko C-reaktywne), jest tzw. białkiem ostrej fazy, szybkim wskaźnikiem (4-8 godzin) uszkodzeń tkanek w wyniku zapalenia, infekcji, martwicy niedokrwiennej mięśni lub urazu. Badanie jest przydatne w diagnostyce i monitorowania leczenia stanów zapalnych i uszkodzenia tkanek w przebiegu infekcji (głównie bakteryjnych), chorób reumatycznych i nowotworowych, zawału serca i stanów pourazowych.

Ilościowe oznaczenie RF jest pomocne w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) i innych chorób o podłożu autoimmunizacyjnym. Czynnikiem reumatoidalnym nazwane są autoprzeciwciała specyficzne w stosunku do fragmentu Fc immunoglobulin klasy G (IgG). RF występuje w 70-90% przypadków reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) i koreluje z aktywnością choroby, chociaż nie jest swoisty dla tego schorzenia. Wynik ujemny jest jednym z warunków rozpoznania tzw. seronegatywnych chorób stawów. Brak RF stanowi niekorzystny czynnik rokowniczy w RZS.

Badanie wykorzystywane w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Ma istotne znaczenie diagnostyczne we wczesnym i niezróżnicowanym zapaleniu stawów u chorych z niejednoznacznymi objawami; umożliwia określenie postępującej formy choroby. Przeciwciała IgG przeciwko cyklicznemu peptydowi cytrulinowemu (anty-CCP) są specyficznym markerem RZS. Oznaczanie anty-CCP charakteryzuje się swoistością diagnostyczną dla RZS zdecydowanie wyższą niż czynnik reumatoidalny (RF), przy zachowaniu porównywalnej z RF czułości diagnostycznej. Pomiar anty-CCP, zwłaszcza z dodatnim RF, pozwala na różnicowanie RZS z innymi rodzajami zapalenia stawów, innymi chorobami tkanki łącznej i infekcjami. Potwierdza ponadto rozpoznanie u chorych na tzw. seronegatywny RZS (ujemny RF). Oznaczenie anty-CCP pozwala na ocenę ciężkości choroby i wskazanie chorych zagrożonych rozwojem nadżerkowej postaci choroby (łączne oznaczenie RF i anty-CCP).

Test  ANA1  jest jakościowym badaniem, wykazującym obecność w surowicy krwi autoprzeciwciał przeciwjądrowych ANA  i przeciwcytoplazmatycznych.   Obecność tego rodzaju autoprzeciwciał w krążeniu jest charakterystyczna dla szeregu  chorób zapalnych tkanki łącznej o podłożu autoimmunizacyjnym. Wskazaniami do wykonania testu  ANA1 jest diagnostyka rutynowa chorób autoimmunizacyjnych, diagnostyka tocznia trzewnego układowego (SLE), zespołu Sjogrena, mieszanej choroby tkanki łącznej (zespół Sharpa, MCTD), twardziny układowej (SCs), zapalenia wielomięśniowego (PM) i skórno-mięśniowego (DM), zespołu nakładania, zespołu CREST/sklerodermia.

Zestaw badań  pozwalający na ocenę funkcjonowania układu krwiotwórczego. Umożliwia on zaobserwowanie pierwszych sygnałów rozwoju schorzeń tego układu oraz ustalenie ich przyczyn, takich jak zaburzenia gospodarki żelazem czy niedobór istotnych dla organizmu witamin. Anemia (niedokrwistość) początkowo może objawiać się jedynie złym samopoczuciem, ogólnym osłabieniem, bladością i wypadaniem włosów. Często występuje u dzieci, kobiet i osób starszych. Warto wiedzieć: Anemia może być skutkiem wielu chorób np. przewlekłych zakażeń bakteryjnych, pasożytniczych i grzybiczych, nowotworów złośliwych czy chorób reumatycznych. Objawy mogące sugerować anemię: bladość powłok skórnych bladość śluzówek i spojówek, krwotoki, bóle zamostkowe, duszność niskie ciśnienie krwi, osłabienie tachykardia (przyspieszona akcja serca – ponad 100 uderzeń na minutę) utraty przytomności, łamliwość włosów i paznokci

Odczyn Biernackiego (OB) – opad, jest przesiewowym, nieswoistym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi : wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin. Badanie jest przydatne w diagnostyce chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej (kolagenoz) i naczyń; chorób zakaźnych (głównie bakteryjnych), chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych, w tym chorób związanych z produkcją nieprawidłowych białek – paraprotein.

Morfologia krwi , jest badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy (erytrocyty, hematokryt, wskaźniki czerwonokrwinkowe, RDW) umożliwiają wstępne rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, m.in. ze względu na wielkość krwinek , stopień zawartości hemoglobiny  oraz stopień anizocytozy (RDW). Badanie przydatne również w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku.

Ilość żelaza w organizmie zależy od: podaży w pokarmie, wchłaniania w przewodzie pokarmowym,  utraty  w przewodzie  pokarmowym, w drogach rodnych lub moczowych (utrata wraz z komórkami nabłonka)  oraz od rozmieszczenia żelaza w ustroju. Pomiar  stężenia żelaza w surowicy nie zawsze odzwierciedla poziom zapasów pierwiastka w ustroju. Jego stężenie wykazuje dobową zmienność,  nawet do 40%.  Istotny wpływ na wynik badania ma także obecność ostrych stanów zapalnych,  które w rezultacie prowadzą do obniżenia stężenia osoczowego żelaza, przy zachowaniu prawidłowych rezerw. Należy także pamiętać, że zmiany poziomu żelaza w surowicy obserwuje się dopiero w późniejszych etapach niedoboru tego pierwiastka. Niedobór żelaza w organizmie prowadzi do niedokrwistości  z niedoboru żelaza i może wynikać z niedostatecznej podaży, np. w przypadku diety ubogiej w żelazo, zaburzenia wchłaniania,  okresu intensywnego wzrostu, ciąży lub przy niewyrównanej utracie w następstwie krwawień.Podwyższony poziom żelaza może być konsekwencją przedawkowania preparatów żelaza, hemolizy wewnątrznaczyniowej, chorób wątroby oraz hemochromatozy wrodzonej.

Wskazaniem do oceny stężenia ferrytyny w surowicy jest diagnostyka niedoborów żelaza, różnicowanie niedokrwistości i kontrola suplementacji żelazem.

Ferrytyna pełni funkcję magazynu żelaza w organizmie, a jej stężenie odzwierciedla zapasy żelaza w ustroju. Magazynując nadmiar żelaza chroni organizm przed toksycznym wpływem i stanowi rezerwuar dla erytropoezy. Jest najlepszym parametrem oceny niedoborów tego pierwiastka – redukcja poziomu żelaza jest jedynym stanem wiążącym się z obniżeniem poziomu ferrytyny. Wzrost poziomu ferrytyny jest w mniejszym stopniu zależny od stężenia żelaza, gdyż ferrytyna, jako białko ostrej fazy, wzrasta nieswoiście w stanach zapalnych, w przebiegu infekcji, w chorobach nowotworowych i zaburzeniach funkcji wątroby. Spadek poziomu ferrytyny odnotowuje się w niedokrwistości z niedoboru żelaza oraz w utajonym niedoborze żelaza. Podwyższone wartości tego parametru występują w uszkodzeniu wątroby, w hemochromatozie lub nieefektywnej erytropoezie, przedawkowaniu żelaza, po przetoczeniach krwi. Pomiar ferrytyny jest istotny: w rozpoznawaniu niedoboru i nadmiaru żelaza, w monitorowaniu wyrównywania poziomu żelaza i u osób zagrożonych przeładowaniem żelaza; w różnicowaniu anemii z niedoboru żelaza od anemii o innej etiologii; w wykrywaniu zaniku rezerw żelaza w stanie poprzedzającym anemię oraz u chorych dializowanych.

Pomiary stężenia witaminy B₁₂ wykonywane są w celu rozpoznania przyczyn niedokrwistości lub neuropatii, a także jako badanie kontrolne leczenia preparatami tej witaminy. Deficyt witaminy B₁₂ pozostaje w związku z deficytem  kwasu foliowego w erytrocytach,  natomiast w surowicy niedoborowi  witaminy B₁₂ zazwyczaj towarzyszy prawidłowe lub podniesione stężenie kwasu foliowego. Niedobory witaminy B₁₂ rzadko wynikają z braków żywieniowych, częściej z zaburzeń wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Nieprawidłowe wchłanianie może być spowodowane występowaniem autoprzeciwciał przeciwko czynnikowi wewnętrznemu Castle’a (IF) lub jego niedoborem (choroba Addisona i Biermera). Zapasy witaminy B₁₂ pokrywają zapotrzebowanie nawet do 5 lat.

Oznaczenie stężenia kwasu foliowego  wykonuje się w celu diagnostyki jego niedoborów oraz rozpoznania przyczyn i leczenia anemii (niedokrwistości) . Kwas foliowy i witamina B₁₂ są istotne dla hematopoezy, a ich  deficyty w erytrocytach pozostają ze sobą w związku. W surowicy, niedoborowi  witaminy B₁₂ zazwyczaj towarzyszy prawidłowe lub podniesione stężenie kwasu foliowego, natomiast w erytrocytach stężenie kwasu foliowego jest często również za niskie. Ponieważ poziom krążącego kwasu foliowego zależy od diety, nie jest miarodajnym wskaźnikiem tkankowych zapasów kwasu.

Wskazaniem do wykonania badania jest niedokrwistość megaloblastyczna, długoterminowa terapia lekami przeciwpadaczkowymi, zwiększone ryzyko wystąpienia niedoboru (ciąża, laktacja, połóg, dializy, alkoholizm, przewlekłe choroby wątroby, choroby nowotworowe, łuszczyca). Niewystarczające spożycie kwasu foliowego prowadzi do obniżenia jego stężenia najpierw w surowicy, a następnie w erytrocytach, skutkując wzrostem stężenia homocysteiny i zmianami megaloblastycznymi w szpiku i innych tkankach. Niedobór w trakcie ciąży może doprowadzić do wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu, przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka czy opóźnionego rozwoju płodu. 

Badania, które odzwierciedlają ogólny stan zdrowia kobiety ciężarnej, pozwalają ocenić prawidłowość przebiegu ciąży oraz są niezbędne przed przygotowaniem do porodu. Poszczególne badania odzwierciedlają stan takich narządów jak nerki czy wątroba, a za pomocą badań hormonalnych można kontrolować przebieg ciąży. Dla prawidłowego rozwoju ciąży istotne są także badania w kierunku anemii, cukrzycy czy infekcji dróg moczowo-płciowych. Wykluczenie nabytych podczas ciąży zakażeń toksoplazmą oraz wirusami różyczki, HIV czy HBV i HCV jest niezwykle ważne dla zdrowia matki i dziecka. Przed porodem wymagane jest także oznaczenie grupy krwi.

Morfologia krwi , jest badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy (erytrocyty, hematokryt, wskaźniki czerwonokrwinkowe, RDW) umożliwiają wstępne rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, m.in. ze względu na wielkość krwinek , stopień zawartości hemoglobiny  oraz stopień anizocytozy (RDW). Badanie przydatne również w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania.Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Elektrolity są niezbędne do prawidłowej pracy organizmu. Badanie poziomu elektrolitów (inaczej jonogram) to badanie poziomu pierwiastków we krwi, takich jak sód, potas.Elektrolity pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie. Zarówno ich niedobór, jak i nadmiar może mieć niebezpieczne skutki zdrowotne. Badanie poziomu elektrolitów może być wykonane w przypadku wystąpienia objawów, takich jak nieprawidłowe ciśnienie tętnicze krwi, obrzęki kończyn dolnych czy zaburzenia rytmu serca, osłabienie ponieważ sugerują one zaburzenia równowagi elektrolitowej. Jonogram jest powszechnie wykorzystywany w ocenie leczenia takich chorób jak nadciśnienie tętnicze, choroby nerek lub wątroby. Wykonuje się go także u pacjentów, u których przyjmowane leki mogą powodować zaburzenia równowagi elektrolitowej.

Oznaczenie wielkości parametrów wątroby (enzymów wątrobowych i bilirubiny) jest istotne w diagnostyce laboratoryjnej chorób wątroby i dróg żółciowych.Termin próby wątrobowe obejmuje badania w surowicy krwi czterech enzymów i bilirubiny. Ich wyniki interpretowane łącznie są przydatne w diagnozowaniu i różnicowaniu chorób wątroby i dróg żółciowych, a także w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego (np. zapalenia trzustki) . W ramach prób wątrobowych oznacza się bilirubinę oraz aktywność wewnątrzkomórkowych enzymów hepatocytów: ALT i AST  i enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych: ALP  i GGTP . Wzrost aktywności ALT i AST może świadczyć o uszkodzeniu komórek wątroby . Wzrost aktywności GGTP i ALP jest istotny w diagnostyce niedrożności dróg żółciowych, cholestazy wątrobowej spowodowanej kamicą żółciową.

Oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób przemiany materii. Kreatynina jest produktem przemian białka i jednym z głównych związków azotowych we krwi. W praktyce medycznej kreatynina jest sprawdzonym klinicznie wskaźnikiem biochemicznym stanu nerek. Wynik oznaczenia kreatyniny wydawany jest łącznie z wyliczonym eGFR – szacunkowym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej uwzględniającym charakterystyczne dane pacjenta, stosowanym w badaniach przesiewowych chorób nerek.

Wskazaniem do oceny stężenia ferrytyny w surowicy jest diagnostyka niedoborów żelaza, różnicowanie niedokrwistości i kontrola suplementacji żelazem.

Ferrytyna pełni funkcję magazynu żelaza w organizmie, a jej stężenie odzwierciedla zapasy żelaza w ustroju. Magazynując nadmiar żelaza chroni organizm przed toksycznym wpływem i stanowi rezerwuar dla erytropoezy. Jest najlepszym parametrem oceny niedoborów tego pierwiastka – redukcja poziomu żelaza jest jedyny stanem wiążącym się z obniżeniem poziomu ferrytyny. Wzrost poziomu ferrytyny jest w mniejszym stopniu zależny od stężenia żelaza, gdyż ferrytyna, jako białko ostrej fazy, wzrasta nieswoiście w stanach zapalnych, w przebiegu infekcji, w chorobach nowotworowych i zaburzeniach funkcji wątroby. Spadek poziomu ferrytyny odnotowuje się w niedokrwistości z niedoboru żelaza oraz w utajonym niedoborze żelaza. Podwyższone wartości tego parametru występują w uszkodzeniu wątroby, w hemochromatozie lub nieefektywnej erytropoezie, przedawkowaniu żelaza, po przetoczeniach krwi. Pomiar ferrytyny jest istotny: w rozpoznawaniu niedoboru i nadmiaru żelaza, w monitorowaniu wyrównywania poziomu żelaza i u osób zagrożonych przeładowaniem żelaza; w różnicowaniu anemii z niedoboru żelaza od anemii o innej etiologii; w wykrywaniu zaniku rezerw żelaza w stanie poprzedzającym anemię oraz u chorych dializowanych.

Wskazaniem do wykonania badania jest ocena poziomu wapnia we krwi w przebiegu chorób układu kostnego, zaburzeń funkcji: nerek, serca i układu pokarmowego.
Zarówno nadmiar wapnia jak i jego niedobór mogą stanowić zagrożenie życia. Najczęstszą przyczyną hiperkalcemii jest nadczynność przytarczyc, nadmierna podaż witaminy D, choroby nerek, choroba nowotworowa, unieruchomienie czy wzmożone spożycie wapnia. Hipokalcemia występuje w niedoczynności przytarczyc, niedoborze magnezu, niedoborze witaminy D i chorobach nerek.
Wapń ogrywa istotną rolę w wielu procesach ustrojowych, takich jak krzepnięcie krwi czy przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Stężenie wapnia zależy od stężenia białek .

Pomiar stężenia magnezu w surowicy. Badanie przydatne w diagnostyce zaburzeń nerwowo-mięśniowych i zaburzeń rytmu serca, w monitorowaniu terapii diuretykami i lekami nefrotoksycznymi, niewydolności nerek i żywienia pozajelitowego.

CRP (białko C-reaktywne), jest tzw. białkiem ostrej fazy, szybkim wskaźnikiem (4-8 godzin) uszkodzeń tkanek w wyniku zapalenia, infekcji, martwicy niedokrwiennej mięśni lub urazu. Badanie jest przydatne w diagnostyce i monitorowania leczenia stanów zapalnych i uszkodzenia tkanek w przebiegu infekcji (głównie bakteryjnych), chorób reumatycznych i nowotworowych, zawału serca i stanów pourazowych.

Oznaczenie stężenia TSH  jest badaniem wykrywającymi zaburzenia czynności tarczycy (łącznie z zaburzeniami bezobjawowymi) oraz umożliwiającym monitorowanie i ocenę skuteczności leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy. Przy typowym dla nadczynności tarczycy nadmiarze hormonów tarczycowych we krwi stężenie TSH maleje, przy niedoborze hormonów tarczycy w krwi – wzrasta. Stężenie TSH należy oznaczać jednocześnie z stężeniem wolnej frakcji tyroksyny (FT4) i w drugiej kolejności FT3. Stężenie TSH zmienia się w przebiegu ostrych i przewlekłych chorób tarczycy, a także w wyniku działania leków tarczycowych i nietarczycowych. Istotnym celem pomiaru TSH jest diagnostyka subklinicznych (bezobjawowych) postaci chorób tarczycy. W ich przypadku nieprawidłowe stężenia TSH obserwowane są przy jeszcze prawidłowych stężeniach wolnych frakcji hormonów tarczycy. W ocenie zaburzeń funkcji tarczycy badanie TSH powinno się wykonywać z jednoczesnym oznaczeniem stężeń hormonów wydzielanych przez gruczoł tarczowy.

Oznaczenie stężenia kwasu foliowego  wykonuje się w celu diagnostyki jego niedoborów oraz rozpoznania przyczyn i leczenia anemii (niedokrwistości) . Kwas foliowy i witamina B₁₂ są istotne dla hematopoezy, a ich  deficyty w erytrocytach pozostają ze sobą w związku. W surowicy, niedoborowi  witaminy B₁₂ zazwyczaj towarzyszy prawidłowe lub podniesione stężenie kwasu foliowego, natomiast w erytrocytach stężenie kwasu foliowego jest często również za niskie. Ponieważ poziom krążącego kwasu foliowego zależy od diety, nie jest miarodajnym wskaźnikiem tkankowych zapasów kwasu.

Wskazaniem do wykonania badania jest niedokrwistość megaloblastyczna, długoterminowa terapia lekami przeciwpadaczkowymi, zwiększone ryzyko wystąpienia niedoboru (ciąża, laktacja, połóg, dializy, alkoholizm, przewlekłe choroby wątroby, choroby nowotworowe, łuszczyca). Niewystarczające spożycie kwasu foliowego prowadzi do obniżenia jego stężenia najpierw w surowicy, a następnie w erytrocytach, skutkując wzrostem stężenia homocysteiny i zmianami megaloblastycznymi w szpiku i innych tkankach. Niedobór w trakcie ciąży może doprowadzić do wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu, przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka czy opóźnionego rozwoju płodu. 

Pakiet badań adresowany jest do kobiet świadomie planujących macierzyństwo, a tym samym dbających o zdrowie swoje i przyszłego potomka. Badania w tym pakiecie są pomocne w ocenie ogólnego stanu zdrowia, ale mają także za zadanie zmniejszyć ryzyko kłopotów z donoszeniem ciąży i urodzeniem zdrowego dziecka. Pozwalają również zidentyfikować źródła ewentualnych problemów z zajściem w ciążę. Nieprawidłowe wyniki mogą być pierwszym sygnałem rozwoju niektórych chorób np.: cukrzycy, czy anemii oraz mogą być wskaźnikiem toczącego się stanu zapalnego, zaburzeń elektrolitowych i infekcji, w szczególności związanych z układem moczowo-płciowym. Badania wykonywane w tym Pakiecie służą również do rozpoznawania zakażenia wirusami zapalenia wątroby, oraz drobnoustrojami groźnymi dla zdrowia matki i dziecka. Wykonanie badań z pakietu dla kobiet planujących ciążę, daje szansę przeprowadzenia wcześniejszego leczenia lub dodatkowych szczepień, tym samym zwiększając szansę na posiadanie zdrowego dziecka i uniknięcie komplikacji w czasie ciąży.

Morfologia krwi , jest badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy (erytrocyty, hematokryt, wskaźniki czerwonokrwinkowe, RDW) umożliwiają wstępne rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, m.in. ze względu na wielkość krwinek , stopień zawartości hemoglobiny  oraz stopień anizocytozy (RDW). Badanie przydatne również w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku.

Odczyn Biernackiego (OB) – opad, jest przesiewowym, nieswoistym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi : wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin. Badanie jest przydatne w diagnostyce chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej (kolagenoz) i naczyń; chorób zakaźnych (głównie bakteryjnych), chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych, w tym chorób związanych z produkcją nieprawidłowych białek – paraprotein.

Oznaczenie stężenia glukozy we krwi służy do oceny metabolizmu węglowodanów. Jest podstawowym badaniem w rozpoznawaniu i monitorowaniu leczenia cukrzycy. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie nie tylko w przypadku pacjentów z podejrzeniem cukrzycy. Tego typu badania powinny wykonywać także zupełnie zdrowe osoby. Profilaktyka to najlepszy sposób na odpowiednio wczesne wykrycie zmian w organizmie i wdrożenie odpowiedniego postępowania.Regularne badania pod kątem stężenia glukozy we krwi zalecane są przede wszystkim osobom po 45 roku życia, które mają podwyższony poziom cholesterolu, leczą się na nadciśnienie tętnicze. W grupie wymagającej częstszych kontroli znajdują się także osoby otyłe, z nadwagą oraz te ze zdiagnozowaną chorobą układu krążenia.
Badanie wykorzystywane w identyfikacji zaburzeń tolerancji węglowodanów oraz metabolizmu węglowodanów w chorobach wątroby, trzustki, w akromegalii, w nadczynności kory nadnerczy i w trakcie leczenia steroidami.

Pomiar stężenia cholesterolu całkowitego  jest przesiewowym badaniem cholesterolu, pozwalającym na wstępną ocenę ryzyka rozwoju miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego. Cholesterol jest składnikiem błon komórkowych oraz prekursorem hormonów sterydowych: kortyzolu, aldosteronu, progesteronu, estrogenu i testosteronu, witaminy D i kwasów żółciowych.

Oznaczenie aktywności enzymu wątrobowego: aminotransferazy alaninowej , umożliwia rozpoznawanie, różnicowanie i ocenę ciężkości chorób wątroby. Stosowane jest w diagnostyce ostrych i przewlekłych stanów zapalnych wątroby. Najistotniejszą przyczyną wzrostu poziomu ALT we krwi są ostre choroby zapalne wątroby, natomiast najwyższy wzrost obserwowany jest w przypadku toksycznego lub niedokrwiennego uszkodzenia wątroby.

Oznaczenie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest przydatne w diagnostyce funkcji nerek i chorób przemiany materii. Kreatynina jest produktem przemian białka i jednym z głównych związków azotowych we krwi. W praktyce medycznej kreatynina jest sprawdzonym klinicznie wskaźnikiem biochemicznym stanu nerek. Wynik oznaczenia kreatyniny wydawany jest łącznie z wyliczonym eGFR – szacunkowym współczynnikiem filtracji kłębuszkowej uwzględniającym charakterystyczne dane pacjenta, stosowanym w badaniach przesiewowych chorób nerek.

Wskazaniem do wykonania badania jest ocena poziomu wapnia we krwi w przebiegu chorób układu kostnego, zaburzeń funkcji: nerek, serca i układu pokarmowego.
Zarówno nadmiar wapnia jak i jego niedobór mogą stanowić zagrożenie życia. Najczęstszą przyczyną hiperkalcemii jest nadczynność przytarczyc, nadmierna podaż witaminy D, choroby nerek, choroba nowotworowa, unieruchomienie czy wzmożone spożycie wapnia. Hipokalcemia występuje w niedoczynności przytarczyc, niedoborze magnezu, niedoborze witaminy D i chorobach nerek.
Wapń ogrywa istotną rolę w wielu procesach ustrojowych, takich jak krzepnięcie krwi czy przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Stężenie wapnia zależy od stężenia białek .

Pomiar stężenia magnezu w surowicy. Badanie przydatne w diagnostyce zaburzeń nerwowo-mięśniowych i zaburzeń rytmu serca, w monitorowaniu terapii diuretykami i lekami nefrotoksycznymi, niewydolności nerek i żywienia pozajelitowego.

CRP (białko C-reaktywne), jest tzw. białkiem ostrej fazy, szybkim wskaźnikiem (4-8 godzin) uszkodzeń tkanek w wyniku zapalenia, infekcji, martwicy niedokrwiennej mięśni lub urazu. Badanie jest przydatne w diagnostyce i monitorowania leczenia stanów zapalnych i uszkodzenia tkanek w przebiegu infekcji (głównie bakteryjnych), chorób reumatycznych i nowotworowych, zawału serca i stanów pourazowych.

Oznaczenie stężenia TSH  jest badaniem wykrywającymi zaburzenia czynności tarczycy (łącznie z zaburzeniami bezobjawowymi) oraz umożliwiającym monitorowanie i ocenę skuteczności leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy. Przy typowym dla nadczynności tarczycy nadmiarze hormonów tarczycowych we krwi stężenie TSH maleje, przy niedoborze hormonów tarczycy w krwi – wzrasta. Stężenie TSH należy oznaczać jednocześnie z stężeniem wolnej frakcji tyroksyny (FT4) i w drugiej kolejności FT3. Stężenie TSH zmienia się w przebiegu ostrych i przewlekłych chorób tarczycy, a także w wyniku działania leków tarczycowych i nietarczycowych. Istotnym celem pomiaru TSH jest diagnostyka subklinicznych (bezobjawowych) postaci chorób tarczycy. W ich przypadku nieprawidłowe stężenia TSH obserwowane są przy jeszcze prawidłowych stężeniach wolnych frakcji hormonów tarczycy. W ocenie zaburzeń funkcji tarczycy badanie TSH powinno się wykonywać z jednoczesnym oznaczeniem stężeń hormonów wydzielanych przez gruczoł tarczowy.

Wskazaniem do wykonania oznaczenia prolaktyny (PRL) są, u kobiet: brak miesiączki, cykle bezowulacyjne, mlekotok, powiększenie piersi i utrata libido, podejrzenie gruczolaka przysadki, podejrzenie niedoczynności przysadki.  W warunkach fizjologicznych u kobiet wzrasta w II-gim okresie cyklu miesięcznego, w ciąży i w okresie laktacji, w wyniku wysiłku fizycznego, silnego stresu,w hipoglikemii i nieznacznie z wiekiem. Niedobór PRL nie ma większego znaczenia klinicznego, ale stanowi dodatkową informację w przypadku osób z rozpoznaną chorobą przysadki. Hiperprolaktynemia, którą definiuje się jako przekroczenie górnej granicy zakresu dla ludzi zdrowych w co najmniej dwóch kolejnych oznaczeniach, lub w jednym przy pięciokrotnym przekroczeniu zakresu.  W przypadku wysokich stężeń PRL należy wykluczyć u badanego obecność makroprolaktyny. Makroprolaktyna jest dimeryczną lub polimeryczną formą PRL o mniejszej lub zerowej aktywność biologicznej, która zawyża w różnym stopniu wyniki oznaczeń.

Oznaczenie stężenia przeciwciał anty-HBs – specyficznych dla powierzchniowego antygenu wirusa zapalenia wątroby typu B w surowicy krwi ma na celu ustalenie poziomu serokonwersji badanego. Badanie wykonywane jest  u osób zdrowych poddanych szczepieniu przeciw wirusowi HBV, w celu określenia stopnia odporności na wirus. Wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) jest najczęstszą przyczyną ostrego oraz przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby (WZW B) na świecie Przeciwciała anty-HBs pojawiają się w krwiobiegu zwykle po zniknięciu antygenu powierzchniowego (HBsAg) i są na ogół objawem zdrowienia i/lub nabycia odporności na HBV. W przypadku osób zdrowych, szczepionych przeciw wirusowi HBV, minimalny poziom przeciwciał gwarantujący odporność na zakażenie wynosi 10mIU/ml.

Oznaczanie przeciwciał anty-HCV swoistych dla antygenów wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV) stanowi obecnie podstawowy test przesiewowy w diagnostyce zakażeń HCV. HCV jest hepatotropowym wirusem RNA należącym do rodziny flaviwirusów (Flaviviridae), czynnikiem etiologicznym wirusowego zapalenia wątroby typu C (WZW C), bardzo niebezpiecznej choroby o zasięgu globalnym.  Oznaczenie przeciwciał ma charakter jakościowy, a dodatni wynik świadczy o kontakcie z wirusem HCV. Nie pozwala natomiast na rozróżnienie zakażenia przebiegającego aktualnie od zakażenia w przeszłości i rozstrzygnięcie o całkowitej eliminacji wirusa. Nie pozwala również na rozróżnienie zakażenia ostrego od przewlekłego, do którego dochodzi w około 80 procentach przypadków. Największe prawdopodobieństwo ustalenia ostrego zakażenia HCV daje wykrycie obecności wirusowego RNA lub antygenu rdzeniowego, przy jednoczesnym braku przeciwciał anty-HCV. Zgodnie z publikowanymi rekomendacjami, nisko dodatni wynik oznaczenia anty-HCV powinien być potwierdzony dla wykluczenia wyników fałszywie dodatnich.

Treponema pallidum (krętek blady) jest czynnikiem etiologicznym kiły, choroby należącej  do chorób przenoszonych drogą płciową, dawniej zwanych chorobami wenerycznymi.   Test VDRL jest   testem umożliwiającym monitorowanie leczenia, gdyż pozwala na obserwację  zmian miana przeciwciał w czasie.  Dodatni wynik testu należy oceniać w kontekście stanu klinicznego i poddawać weryfikacji testami potwierdzającymi. Oznaczenie może dać wynik ujemny w przypadku zbyt wczesnego etapu choroby lub w przypadku osób z obniżoną odpornością lub w stanie immunosupresji.

Oznaczenie w surowicy krwi przeciwciał Toksoplasma IgG jest szczególnie istotne w diagnostyce toksoplazmozy  u kobiet w wieku prokreacyjnym i w ciąży. Toxoplazma gondii (toksoplazma) jest pierwotniakiem, pasożytem obligatoryjnie wewnątrzkomórkowym, występującym u człowieka . Człowiek dla toksoplazmy  jest żywicielem pośrednim. Do zarażenia pasożytem dochodzi: poprzez pożywienie – głównie niemyte warzywa i owoce, surowe lub niedogotowane mięso zarażonych zwierząt; przez przekazanie aktywnej formy pierwotniaka – tachyzoitów wewnątrzmacicznie od matki do płodu (zakażenie wertykalne); w wyniku transfuzji; w wyniku transplantacji organu od osoby zarażonej.  Choroba jest przykładem zarażenia oportunistycznego o zwykle łagodnym, bezobjawowym przebiegu. Jednak u osób o osłabionym układzie odpornościowym lub fizjologicznie niedojrzałym, jak w przypadku płodów i noworodków, zarażenie  może mieć bardzo ciężki przebieg kliniczny. Poważnym problemem klinicznym są bezobjawowe zarażenia pierwotne u kobiet w ciąży (pierwsze zarażenie następujące w trakcie ciąży) lub w okresie okołokoncepcyjnym, mogące być przyczyną toksoplazmozy wrodzonej u dziecka. Przybiera ona postać ciężką, prowadzącą do: obumarcia płodu, samoistnego poronienia, przedwczesnego porodu, zajęcia narządów dziecka – zwłaszcza ośrodkowego układu nerwowego (co skutkuje wodogłowiem lub  niedorozwojem mózgu) lub łagodną, objawiającą się izolowanymi zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym, skutkującymi opóźnieniami psychomotorycznymi  oraz upośledzeniem wzroku. U większości dzieci z wrodzoną toksoplazmozą skutki choroby manifestują się po latach. Przeciwciała przeciw toksoplazmie w klasie IgG pojawiają się w surowicy po 1 – 2 tygodniach od zarażenia, a ich miano narasta w ciągu 6 – 8 tygodni, po czym powoli opada w przeciągu miesięcy lub lat. Uznaje się, że badania serologiczne w kierunku toksoplazmy, zwłaszcza dotyczące IgM, nie powinny opierać się na jednorazowym pomiarze poziomu przeciwciał, lecz określać dynamikę ich zmian w czasie. Przy podejrzeniu zarażenia toksoplazmą  poziom specyficznych przeciwciał należy oceniać co 3 – 4 tygodnie, przy czym odstępy zależą od stosowanej metody oznaczania. Badania powinny być wykonywane w tym samym laboratorium przy zastosowaniu tej samej metody. Przyrosty stężenia świadczą o aktywnym zarażeniu. Zarażenie pierwotne u kobiet w ciąży uznaje się za pewne przy udokumentowanej serokonwersji w zakresie przeciwciał klasy IgG w dwóch kolejnych próbkach surowicy pobranych podczas ciąży. Badaniem, które pozwala uzyskać dodatkową informację na temat momentu zarażenia w przypadku dodatniego wyniku IgG, jest oznaczenie awidności IgG.

Oznaczenie ilościowe przeciwciał IgG przeciw wirusowi różyczki w surowicy krwi jest  przydatne w diagnostyce serologicznej zakażenia wirusem różyczki. Różyczka jest łagodną chorobą zakaźną wieku dziecięcego.  Równocześnie jednak należy do grupy zakażeń mających teratogenny wpływ na rozwój płodu. Zakażenie pierwotne w trakcie ciąży może być przyczyną wad rozwojowych u płodu (w wyniku różyczki wrodzonej). Istotne jest więc, aby kobieta planujące ciążę znała swój status serologiczny w stosunku do wirusa różyczki. Wirus po wniknięciu do organizmu płodu (drogą wertykalną) powoduje uszkodzenia śródbłonka naczyń, liczne zakrzepy, zatory i ogniska martwicy, prowadzące do uszkodzenia narządów, rozwoju chorób autoimmunologicznych oraz zaburzeń endokrynologicznych, a także do zmian patologicznych układu nerwowego (opóźnienie umysłowe i ruchowe, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, małogłowie, głuchota). Nabyta przez matkę we wcześniejszym okresie (drogą naturalną lub sztuczną) odporność, praktycznie zabezpiecza przed zakażeniem płodu. Obecność specyficznych przeciwciał klasy IgG świadczy o przebytej różyczce, szczepieniu lub przebiegającym zakażeniu. Przeciwciała IgG wykrywane są 5-15 dni po wystąpieniu wysypki (jednego z charakterystycznych objawów) i osiągają wysoki poziom między 15. a 30. dniem. W przypadku diagnostyki pierwotnego zakażenia, prowadzonej po zniknięciu wysypki, przesłanką o świeżo przebytym zakażeniu jest wzrost stężenia przeciwciał IgG w kolejnych oznaczeniach, w odstępie 10 – 14 dni. Jeżeli istnieją wskazania do szybkiej diagnostyki np. u kobiet w początkowym okresie ciąży lub w okresie okołokoncepcyjnym, seryjne pomiary IgG należy zastąpić określeniem awidności IgG. Odpowiednio wysoka awidność, oznaczona w pojedynczym pobraniu,  pozwala na wiarygodne wykluczenie zakażenia pierwotnego.

Ilościowe oznaczenie przeciwciał IgG przeciw wirusowi cytomegalii (CMV) w surowicy jest przydatne w diagnostyce serologicznej zakażenia wirusem CMV.   Po pierwotnym zakażeniu wirus może przetrwać w organizmie bezobjawowo i ulec reaktywacji w momencie osłabienia układu odpornościowego, np. w przebiegu ciąży. U  płodów zakażenie może mieć poważne skutki. CMV może zakazić  płód  przez łożysko, a noworodka przez kontakt z wydzielinami dróg rodnych w trakcie porodu lub przez mleko matki. Szczególnie niebezpieczne jest pierwotne zakażenie kobiet w ciąży, które wiąże się z dużym ryzykiem zakażenia płodu (zakażenie wrodzone), podczas gdy wtórne zakażenie jedynie w 1% przypadków może prowadzić do zakażenia dziecka.  Obecność przeciwciał IgG w pojedynczej próbce nie wystarcza do odróżnienia czynnego zakażenia od zakażenia przebytego w przeszłości. W przypadku podejrzenia zakażenia pierwotnego lub aktywnego, należy sprawdzić obecność CMV-specyficznych przeciwciał IgM. Wysokie miano przeciwciał IgG zawsze wskazuje na zakażenie w przeszłości, nie wykluczając zakażenia wtórnego, ale eliminując prawdopodobieństwo zakażenia pierwotnego. W takim przypadku można pominąć oznaczenie IgM. W przypadku kobiet seronegatywnych w stosunku do CMV (bez IgG specyficznych dla CMV), konieczne jest monitorowanie statusu serologicznego w czasie ciąży. Kobiety, u których specyficzne IgG  zostały stwierdzone przed zajściem w ciążę, są odporne na zakażenie i nie wymagają dalszego monitorowania. Wykrycie przeciwciał IgG przy braku IgM, w badaniu przesiewowym kobiety ciężarnej (sugeruje się 16 tydzień ciąży), nie wymaga dalszej diagnostyki. Przypadek równoczesnej obecności przeciwciał w klasie IgM i IgG wymaga  oznaczenia awidności IgG.

C. trachomatis jest wyłącznie ludzkim patogenem, jednym z najważniejszych drobnoustrojów wywołujących choroby przenoszone drogą płciową.  U kobiet zakażenia dróg moczopłciowych przez C. trachomatis o serotypie D-K prowadzą do: zapalenia szyjki macicy, zapalenia jajowodu, endometriozy, bezpłodności, zapalenia cewki moczowej, choroby zapalnej narządów miednicy mniejszej, ciąży ektopowej, reaktywnego zapalenie stawów, zapalenia okołowątrobowego, a w przypadku przeniesienia patogenu na noworodka do zapalenia płuc lub zapalenia spojówek . Badanie polega na oznaczeniu w surowicy krwi poziomu przeciwciał klasy IgG specyficznych dla antygenów C. trachomatis.  Wykrywanie przeciwciał IgG specyficznych dla C. trachomatis ma znaczenie w niepłodności wywołanej zakażeniem C. trachomatis.

Łączne oznaczenie poziomu przeciwciał  przeciw kardiolipinie (aCA) w klasie IgM i IgG jest pomocne w diagnostyce zespołu antyfosfolipidowego APS z obecnością krążących przeciwciał antyfosfolipidowych (aPL),   antykardiolipinowych (aCA) i/lub obecnością antykoagulantu toczniowego LA i/lub obecnością przeciwciał przeciw beta 2-glikoproteinie I  (a beta₂GPI) oraz kryteriami klinicznymi:  zakrzepicą naczyniową żył i tętnic (bez zmian zapalnych ścian naczyń)  i/lub z  powikłaniami położniczymi (obumarciem płodu po 10 tygodniu ciąży i/lub  przedwczesnym porodem i/lub samoistnymi poronieniami przed 10 tygodniem ciąży (trzema). APS jest rozpoznawany w przypadku spełnienia  co najmniej 1 kryterium klinicznego i 1 kryterium laboratoryjnego. Zespół antyfosfolipidowy może występować jako izolowana jednostka chorobowa (pierwotny APS) lub w połączeniu z chorobami tkanki łącznej, zwłaszcza z toczniem układowym, SLE (wtórny APS).

W diagnostyce laboratoryjnej złośliwych chorób nowotworowych, wykorzystywane są badania opierające się na oznaczeniach markerów nowotworowych.  W proponowanych pakietach onkologicznych zawarto markery nowotworowe charakteryzujące się stosunkowo silnym związkiem z określonymi narządami i istotną tzw. czułością diagnostyczną dla nowotworów złośliwych.  Stan kliniczny i wyniki innych badań, a nie tylko pakiet onkologiczny przesądza o obecności lub nieobecności choroby nowotworowej u badanego. ​

Odczyn Biernackiego (OB) – opad, jest przesiewowym, nieswoistym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi : wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin. Badanie jest przydatne w diagnostyce chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej (kolagenoz) i naczyń; chorób zakaźnych (głównie bakteryjnych), chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych, w tym chorób związanych z produkcją nieprawidłowych białek – paraprotein.

Morfologia krwi , jest badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy (erytrocyty, hematokryt, wskaźniki czerwonokrwinkowe, RDW) umożliwiają wstępne rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, m.in. ze względu na wielkość krwinek , stopień zawartości hemoglobiny  oraz stopień anizocytozy (RDW). Badanie przydatne również w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku.

CEA. Antygen karcynoembrionalny. Oznaczenie CEA w surowicy, przydatne w diagnostyce, prognozowaniu i monitorowaniu leczenia raka.

CA 125. Marker raka jajnika. Oznaczany w surowicy jest przydatny w ocenie skuteczności leczenia i wykrywanie nawrotów choroby. Wchodzi w skład algorytmu oceny ryzyka raka jajnika: ROMA.

CA 15-3. Marker raka piersi oznaczany w surowicy, przydatny w wykrywaniu wznów w trakcie remisji oraz w prowadzeniu chorych w przerzutach raka piersi: w monitorowaniu podatności na leczenie i progresji nowotworu.

CA 19-9. Oznaczany w surowicy marker raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita grubego i odbytnicy, przydatny w diagnostyce i postępowaniu z chorymi.

Jest to badanie genetyczne, które ma na celu wykrycie mutacji genu BRCA. Geny BRCA1 i BRCA2 odpowiadają za odpowiednią liczbę podziałów komórki. Jeśli zmutują, to komórka zaczyna dzielić się w sposób niekontrolowany, a jej komórki potomne także zawierają mutację i również dzielą się w sposób szybki i niekontrolowany. Co gorsza, mutacja w genie BRCA może być odziedziczona, zwiększając prawdopodobieństwo rozwoju raka piersi lub raka jajnika u następnych pokoleń. Zmutowany gen BRCA można odziedziczyć po matce i babce – również ze strony ojca, który, sam nie chorując na raka piersi, pośredniczy w przekazywaniu wadliwego materiału genetycznego.

Pakiet BRCA1, BRCA2 met. biologii moleklarnej. Diagnostyka mutacji w genie BRCA1 i BRCA2, przydatna w ocenie genetycznych predyspozycji do raka piersi i jajnika.

W diagnostyce laboratoryjnej złośliwych chorób nowotworowych, wykorzystywane są badania opierające się na oznaczeniach markerów nowotworowych.  W proponowanych pakietach onkologicznych zawarto markery nowotworowe charakteryzujące się stosunkowo silnym związkiem z określonymi narządami i istotną tzw. czułością diagnostyczną dla nowotworów złośliwych.  Stan kliniczny i wyniki innych badań, a nie tylko pakiet onkologiczny przesądza o obecności lub nieobecności choroby nowotworowej u badanego. ​

Odczyn Biernackiego (OB) – opad, jest przesiewowym, nieswoistym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi : wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin. Badanie jest przydatne w diagnostyce chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej (kolagenoz) i naczyń; chorób zakaźnych (głównie bakteryjnych), chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych, w tym chorób związanych z produkcją nieprawidłowych białek – paraprotein.

Jakościowa i ilościowa ocena składu i morfologii krwi obwodowej, krwinek: czerwonych (erytrocytów), białych (leukocytów) oraz płytek krwi (trombocytów). Morfologia krwi pełna obejmująca analizę pięciu frakcji leukocytów. Podstawowe badanie krwi o zastosowaniu profilaktycznym i diagnostycznym.

Badanie ocenia ryzyko zachorowania na raka prostaty. Norma PSA zależy od wieku, ale przyjmuje się, że stężenie swoistego antygenu prostaty nie powinno przekraczać 4 nanogramów na mililitr krwi. Rak prostaty jest drugim nowotworem pod względem częstości występowania – stanowi około 13% wszystkich przypadków raka u mężczyzn. Ryzyko zachorowania, tak jak w przypadku wszystkich nowotworów, rośnie wraz z wiekiem. Profilaktyka raka stercza powinna być stosowana już od 50. roku życia. Badanie PSA służy do wykrywania raka prostaty, nawet we wczesnym stadium, gdy nowotwór nie daje jeszcze objawów. PSA powinni wykonać mężczyźni, którzy skończyli 40 lat, nawet jeśli nie mają objawów przerostu prostaty, ale w rodzinie wystąpiły przypadki nowotworu gruczołu krokowego. Po 50. roku życia test powinno się wykonywać regularnie raz do roku. Marker PSA oznaczyć należy przede wszystkim wtedy, gdy pojawiają się problemy z oddawaniem moczu:

• ból i pieczenie podczas tej czynności,
• częsta potrzeba mikcji  i oddawanie niewielkich ilości moczu,
• nietrzymanie moczu lub jego wykapywanie,
• konieczność oddawania moczu w nocy.

Te objawy mogą świadczyć o łagodnym przeroście prostaty lub o rozwijającym się nowotworze. Często towarzyszą im także kłopoty z erekcją.

Antygen karcinoembrionalny (CEA, antygen rakowo-płodowy) marker nowotworowy.  Jego poziom wzrasta gdy rozwija się nowotwór (choć w niektórych przypadkach także w przebiegu innych chorób). Początkowo sądzono, że antygen karcinoembrionalny jest charakterystyczny tylko dla raka jelita grubego, jednak później okazało się, że może sugerować rozwój także innych nowotworów.CEA jest przydatne w diagnostyce, prognozowaniu i monitorowaniu leczenia raka.

AFP, alfa-fetoproteina. W onkologii stężenie AFP w surowicy jest markerem nowotworów zarodkowych jąder i jajników (nonseminoma i non-dysgerminoma)oraz raka wątrobowokomórkowego (hepatocellular carcinoma), przydatnym w: różnicowaniu, monitorowaniu terapii, wykrywaniu przerzutów i prognozowaniu. W nieinwazyjnych badaniach prenatalnych oznaczenie AFP w surowicy matki wykorzystywane jest w diagnostyce otwartych wad cewy nerwowej i wad genetycznych płodu.

Antygen CA 19-9 to marker nowotworowy, którego obecność wykrywana jest najczęściej w przypadku nowotworów przewodu pokarmowego. Antygen ten uważany jest za charakterystyczny dla raka trzustki, a jego podwyższony poziom wskazuje również na nowotwór jelita grubego lub pęcherzyka żółciowego. Marker CA 19-9 nie ma zastosowania jako wskaźnik wcześnie zaawansowanej choroby. Jednak jego badanie pozwala monitorować postęp leczenia osób z nowotworem raka trzustki, ale również pozwala na wykrycice miejscowych i odległych przerzutów.  . Oznaczany w surowicy marker raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita grubego i odbytnicy, przydatny w diagnostyce i postępowaniu z chorymi.

Pakiet ten zawiera kompleksowy zestaw badań pozwalających na ocenę funkcji takich narządów jak trzustka, wątroba, żołądek, dwunastnica i jelita.

Badanie ogólne moczu jest podstawowym badaniem wykonywanym dla rozpoznania chorób nerek i dróg moczowych oraz dla określenia prawidłowości lub patologii wewnątrzustrojowych przemian metabolicznych wpływających na skład moczu.
Nieprawidłowe wyniki badania wskazują na ryzyko: zespołu nerczycowego, stanów zapalnych nerek lub zakażenia bakteryjnego dróg moczowych. Obecność leukocytów, erytrocytów lub azotynów w moczu, stwierdzana jest w stanach zapalnych i infekcjach dróg moczowych. Obecność erytrocytów może wskazywać na skazę krwotoczną lub kamicę nerkową. Obecność glukozy, bilirubiny, ketonów i urobilinogenu stanowi cenną informację o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych organizmu w cukrzycy, chorobach wątroby, niedokrwistości hemolitycznej oraz zaburzeniach gospodarki lipidowej.

Odczyn Biernackiego (OB) – opad, jest przesiewowym, nieswoistym, badaniem pozwalającym na wykrywanie i monitorowanie przewlekłych stanów zapalnych organizmu, związanych ze zmianami stężenia białek we krwi : wzrostem stężenia białek ostrej fazy i immunoglobulin. Badanie jest przydatne w diagnostyce chorób związanych ze stanem zapalnym, w tym tkanki łącznej (kolagenoz) i naczyń; chorób zakaźnych (głównie bakteryjnych), chorób nerek, chorób krwi i chorób nowotworowych, w tym chorób związanych z produkcją nieprawidłowych białek – paraprotein.

Morfologia krwi , jest badaniem, pozwalającym na ogólną ocenę układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego i płytek krwi. Parametry opisujące układ czerwonokrwinkowy (erytrocyty, hematokryt, wskaźniki czerwonokrwinkowe, RDW) umożliwiają wstępne rozpoznanie niedokrwistości i ich różnicowanie, m.in. ze względu na wielkość krwinek , stopień zawartości hemoglobiny  oraz stopień anizocytozy (RDW). Badanie przydatne również w monitorowaniu leczenia niedokrwistości, w ocenie stopnia utraty krwi po krwotokach oraz istotne dla podstawowej analizy erytropoetycznej funkcji szpiku.

Oznaczenie wielkości parametrów wątroby (enzymów wątrobowych i bilirubiny) jest istotne w diagnostyce laboratoryjnej chorób wątroby i dróg żółciowych.Termin próby wątrobowe obejmuje badania w surowicy krwi czterech enzymów i bilirubiny. Ich wyniki interpretowane łącznie są przydatne w diagnozowaniu i różnicowaniu chorób wątroby i dróg żółciowych, a także w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego (np. zapalenia trzustki) . W ramach prób wątrobowych oznacza się bilirubinę oraz aktywność wewnątrzkomórkowych enzymów hepatocytów: ALT i AST  i enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych: ALP  i GGTP . Wzrost aktywności ALT i AST może świadczyć o uszkodzeniu komórek wątroby . Wzrost aktywności GGTP i ALP jest istotny w diagnostyce niedrożności dróg żółciowych, cholestazy wątrobowej spowodowanej kamicą żółciową.

Ocena aktywności lipazy w krwi jest przydatna w diagnostyce i różnicowaniu chorób trzustki.  Lipaza wydzielana jest w przez komórki trzustki w postaci nieaktywnej, a w formę czynną przekształca się w dwunastnicy pod wpływem kwasów żółciowych, fosfolipidów i kolipazy. Lipaza trzustkowa, podobnie jak amylaza, jest markerem ostrego zapalenia trzustki, przy czym wykazuje lepszą od amylazy specyficzność i czułość w stosunku do trzustki. Mniej skuteczna jest w przypadku diagnostyki przewlekłego zapalenia trzustki i niedrożności dróg żółciowych. W porównaniu do amylazy, aktywność lipazy w surowicy wzrasta wolniej i dłużej się utrzymuje.

Ocena aktywności amylazy w krwi jest wykonywana w diagnostyce i różnicowaniu chorób trzustki.Wzrost aktywności amylazy w krwi świadczy o przedostaniu się enzymu do osocza z przewodów wyprowadzających trzustki, przy czym wzrost ten jest wyraźny w przypadku ostrych stanów zapalnych, a nieznaczny w stanach przewlekłych. Wzrost aktywności amylazy w surowicy, towarzyszący objawom klinicznym zapalenia trzustki, pozwala na rozpoznanie zapalenia trzustki z czułością bliską 90%. Czułość kliniczna rozpoznania zapalenia trzustki wzmocniona jest przez równoległe oznaczenie w krwi aktywności lipazy trzustkowej. Wzrost aktywności amylazy w surowicy może także towarzyszyć stanom patologicznym nie związanym z trzustką, jak ostra niewydolność nerek, zapalenie ślinianek (świnka), urazy brzucha, niedrożność jelita, perforacje wrzodów przewodu pokarmowego.

 Badanie wykonywane metodą ELISA,  charakteryzuje się wyższą czułością w stosunku do techniki mikroskopowej stąd jest również bardzo przydatne   w ocenie skuteczności leczenia lambliozy. Giardia lamblia (Lamblia jelitowa), jest wiciowcem kolonizującym  jelito cienkie  oraz drogi  żółciowe i dwunastnicę. Posiada dwie postaci: trofozoid  i cystę. Zarażenie następuje drogą pokarmową,  głównie w wyniku spożycia wody, rzadziej pokarmu,  skażonych kałem ludzkim zawierającym cysty pasożyta.  W dwunastnicy z cyst uwalniają się trofozoity,  które przyczepiają się do ścian jelita, dróg żółciowych, a nawet pęcherzyka żółciowego i przewodów wyprowadzających trzustki i intensywnie  mnożą. W świetle jelita trofozoity przekształcają się w cysty. Cysty okresowo są wydalane z kałem. W kale trofozoity znajduje się rzadko (w przebiegu biegunki), w badaniu mikroskopowym zwykle wykrywa się cysty. Wykorzystanie metody ELISA pozwala na wykrycie w kale antygenów pasożyta.

Badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego.Stosowane również w diagnostyce niedoborów żelaza, szczególnie u chorych na niedokrwistość z niedoboru żelaza i ze zmniejszonym stężeniem żelaza i ferrytyny w krwi. Badanie polega na wykrywaniu w kale krwi utajonej, czyli niewielkiej ilości krwi, która nie powoduje zmiany barwy i konsystencji kału. Badanie wykonywane jest testem immunochemicznym, z wykorzystaniem przeciwciał swoistych dla ludzkiej hemoglobiny. Dieta nie ma wpływu na wynik oznaczenia, natomiast wynik może być fałszywie ujemny w przypadku krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego należy kontynuować diagnostykę w celu wykrycia przyczyny krwawienia.

CRP ilościowo. CRP (białko C-reaktywne), jest tzw. białkiem ostrej fazy, szybkim wskaźnikiem (4-8 godzin) uszkodzeń tkanek w wyniku zapalenia, infekcji, martwicy niedokrwiennej mięśni lub urazu. Badanie jest przydatne w diagnostyce i monitorowania leczenia stanów zapalnych i uszkodzenia tkanek w przebiegu infekcji (głównie bakteryjnych), chorób reumatycznych i nowotworowych, zawału serca i stanów pourazowych.

Oznaczenie poziomu przeciwciał IgG specyficznych dla Helicobacter pylori w surowicy, przydatne w diagnostyce pierwotnego zakażenia H. pylorii. H. pylori jest powszechnie występującym w populacji drobnoustrojem kolonizującym błonę śluzową żołądka. Przewlekłe aktywne zakażenie H.pylori może być przyczyną rozwoju choroby wrzodowej dwunastnicy i żołądka. Obecność H.pylori wykrywana jest w 90% przypadków wrzodu żołądka i w około 100% przypadków wrzodu dwunastnicy. W 1-2% przypadków występuje ryzyko nabytego raka żołądka lub nowotworu żołądka. H.pylori posiada ponadto związek z chłoniakiem typu MALT, chorobą refluksową przełyku, niedokrwistością z niedoboru żelaza, a także z gruczolakorakiem żołądka. Obecność H. pylori w żołądku i kliniczna manifestacja zapalenia żołądka może wiązać się z podwyższonymi poziomami przeciwciał IgA, IgG, IgM w surowicy pacjenta. Diagnostyka serologiczna H.pylori polega głównie na oznaczaniu przeciwciał IgG w surowicy krwi. Badanie jest użyteczne w diagnozowaniu pierwotnego zakażenia, to znaczy osób nie leczonych z powodu H.pylori. Jest natomiast nieprzydatne do monitorowania skuteczności leczenia, gdyż IgG utrzymują się na stałym poziomie przez długi czas mimo eradykacji bakterii. Warto oznaczyć wówczas antygen Helicobacter pylori w kale.

Oznaczenie kalprotektyny w kale, przydatne w diagnostyce i różnicowaniu stanów zapalnych jelit i przewodu pokarmowego. Jest jednym z regulatorów stanu zapalnego.  Oznaczana w kale kalprotektyna stanowi marker stanów zapalnych i chorób nowotworowych przewodu pokarmowego. W nieswoistych stanach zapalnych jelit dochodzi do rozszczelnienia bariery jelitowej, przenikania z krążenia leukocytów wydzielających kalprotektynę i znacznego wzrostu jej stężenia w kale, co ją predestynuje do roli biochemicznego markera nieswoistych chorób zapalnych jelit . Należą do nich choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa). Wzrost stężenia kalprotektyny w kale towarzyszy również m.in. nowotworom jelita, marskości wątroby i ostremu zapaleniu trzustki. Kalprotektyna pozwala na różnicowanie chorych na nieswoiste zapalenie jelit i chorych na zespół jelita drażliwego. Poziom kalprotektyny w kale silnie koreluje z histologiczną i endoskopową oceną aktywności choroby Leśniowskiego-Crohna (CD) i jelita wrzodziejącego (CU). Wskazaniami do wykonania oznaczenia kalprotektyny w kale są: ocena ostrych stanów zapalnych jelit, monitorowania chorych na CD i CU lub chorych po usunięciu polipów, .

Celiakia (choroba trzewna) jest chorobą autoimmunizacyjną cechująca się nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na gluten, białko obecne w ziarnach zbóż.
W mechanizmie patologicznym celiakii uczestniczą przeciwciała specyficzne dla poszczególnych frakcji glutenu. Przeciwciała swoiste dla transglutaminazy tkankowej: IgA i IgG, powstają u wrażliwych osób w wyniku ekspozycji układu odpornościowego na gluten, ale atakują tkankę kosmków jelitowych. Oznaczenie przeciwciał IgA stosowane jest łącznie z oznaczaniem IgG i przydatne zwłaszcza u osób z niedoborem przeciwciał IgG. Innym, czułym wskaźnikiem celiakii są przeciwciała swoiste dla pochodnej gliadyny, DPG (deamidowany peptyd gliadyny). Wynik badania w kierunku IgA/IgG anty-DGP może być istotny u dorosłych chorych na celiakię z ujemnym wynikiem testu anty-tTG.
Test może być wykonany u: dzieci i osób dorosłych, u których wywiad wskazuje na podejrzenie celiakii; u członków rodziny osoby chorej na celiakię; u osób z niedokrwistością (która bywa, ale nie musi być związana z celiakią); u osób z rozpoznaną chorobą autoimmunizacyjną; u osób wykazujących nietolerancję pokarmową glutenu, u których nie wykazano obecności przeciwciał IgE specyficznych dla glutenu lub mąki zbóż; oraz u osób cierpiących na: przewlekłe biegunki, spadek masy ciała, bóle brzucha, huśtawkę nastrojów, niedobory żelaza i witamin. Ilościowy wyniki testu podawany jest oddzielnie dla każdego z przeciwciał.

Jakościowe oznaczenie antygenu powierzchniowego wirusa zapalenia wątroby typu B (HBsAg) w surowicy krwi, przydatne w rozpoznawaniu ostrej i przewlekłej infekcji HBV.

Jakościowe oznaczenie przeciwciał anty-HCV w surowicy krwi, przydatne w diagnostyce wirusowego zapalenia wątroby typu C (WZW C).

Serologiczne badanie przesiewowe w kierunku zakażenia wirusem HIV.

Kiła (Treponema pallidum), przeciwciała IgG/IgM. Test przesiewowy w serologicznej diagnostyce kiły, oparty na turbidymetrycznej metodzie oznaczania poziomu przeciwciał swoistych dla T. pallidum.

Jakościowe oznaczenie przeciwciał IgG specyficznych dla antygenów wirusa opryszczki zwykłej (Herpes simplex virus – HSV) w surowicy krwi żylnej, przydatne w diagnostyce serologicznej zakażenia wirusem opryszczki.

Badanie obecności przeciwciał IgG specyficznych dla Chlamydia trachomatis, przydatne w epidemiologii i diagnostyce.

Badanie obecności przeciwciał IgM specyficznych dla antygenów Chlamydia trachomatis, przydatne w diagnostyce niektórych zakażeń C.trachomatis.

Celiakia (DQ2.2/DQ2.5/DQ8) met. PCR. Oznaczenie predyspozycji genetycznej celiakii (choroby trzewnej).

Nietolerancja laktozy typu dorosłego, met. PCR. Analiza polimorfizmu -13910C>T w genie LCT. Badanie wykonywane w celu wczesnego rozpoznania choroby i wdrożenia diety bezmlecznej.

Fruktozemia wrodzona – mutacje A150P i A175D w genie ALDOB. Diagnostyka fruktozemii wrodzonej spowodowanej mutacjami genu kodującego aldolazę fructoso-1,6-bisfosforanu.